Schildpadden tot in het oneindige

De Amerikaanse auteur John Green heeft met boeken als Een weeffout in onze sterren en Paper Towns een grote schare fans verzameld onder jonge lezers. Zijn toegankelijke verhalen over zoekende adolescenten met filosofische vragen slaan bovendien ook bij veel volwassenen aan.

Met Schildpadden tot in het oneindige bestendigt Green zijn reputatie als een van de meest vooraanstaande crossoverauteurs van zijn generatie. Het boekt bouwt verder op de ingrediënten van zijn vorige succesverhalen, maar sluit minder compromissen.

Het hoofdpersonage, Aza Holmes, voert al jarenlang een strijd met dwanggedachten. Op de meest onhandige momenten duikt de vrees op dat bacteriën haar dodelijk ziek zullen maken. Ook gelooft ze dat ze geen eigen identiteit heeft, maar dat de bacteriën haar gedachten bepalen. Een liefhebbende moeder en veel sessies bij de psychiater kunnen niet verhinderen dat de wanhoop voortdurend toeslaat. Als een rode draad door het boek lopen de momenten dat Aza een wondje in haar vinger openhaalt met haar nagel, waarop ze het telkens moet uitknijpen en ontsmetten. Het aantal pleisters dat de lezer in de loop van het boek ziet passeren lijkt schier oneindig en vormt een krachtig beeld voor de kwetsbaarheid van Aza, die zichzelf de hele dag probeert op te lappen.

De dwangneurose leidt tot existentiële vragen die elke mens aangaan: behoort onze 'ik' wel toe aan onszelf? Hebben mensen een vaste kern of worden ze vooral bepaald door omstandigheden en door krachten waar ze geen vat op hebben? Daarbij denkt Aza vooral aan bacteriën, maar haar vriendin Daisy herinnert haar eraan dat er ook factoren zijn waar de redelijk bemiddelde Aza geen oog voor heeft: ook armoede kan je identiteit bepalen. Die armoede verklaart waarom Daisy zo gebeten is om op zoek te gaan naar de vermiste, steenrijke zakenman Russell Pickett. Er wordt een beloning uitgereikt voor de beslissende tip om hem terug te vinden.

Aza was vroeger bevriend met zijn zoon Davis: ze leerden elkaar kennen op een kamp voor kinderen die een ouder verloren hadden - Aza haar vader, en David zijn moeder. Daarom gelooft Daisy dat haar vriendin de geknipte persoon is om het tipgeld voor Russell Pickett in de wacht te slepen. Wanneer ze tijdens hun speurtocht op het landgoed van de Picketts betrapt worden, komt Aza opnieuw met Davis in contact. Het is het begin van haar eerste liefde.

Onvervuld verlangen

De onzekere Aza vindt in Davis iemand die haar bewondert en respecteert; omgekeerd durft hij te geloven dat zij niet geeft om zijn geld, maar om zijn persoon. De aantrekkingskracht tussen hen beiden wordt echter gehinderd door Aza's dwanggedachten. Haar verlangen om door Davis aangeraakt en gekust te worden concurreert voortdurend met haar angst om besmet te raken. Sommige passages tussen de twee zijn zo teder en sensueel geschreven dat de frustratie van Aza ook voor de lezer tastbaar wordt: elke kus mondt immers uit in onvervuld verlangen.

Zoals wel vaker in Greens boeken vinden de tieners elkaar door hun interesse in wetenschap, literatuur, en filosofie. Verhalen spelen daarbij een dubbele rol. De titel verwijst naar een hindoemythe die stelt dat wij leven op een schijf die op de rug van een schildpad rust. Daarbij bedenkt Aza dat niet alleen de wetenschap, maar ook verhalen hun waarde hebben in het duiden van het leven. Het verhaal waarin ze haar leven giet, is echter vernietigend voor haar geluk. Het boek is verder doorspekt met literaire citaten. Het coverbeeld is ontleend aan Yeats: voor Aza is het leven een neerwaartse spiraal die in een punt eindigt. Davis is overtuigd dat je de spiraal ook in de omgekeerde richting kunt volgen, weg van het niets.

Pageturner

Ondanks de overdaad aan zorgen zit er toch ook veel lichtheid in deze roman, want de dialogen tussen de jongeren zijn altijd gevat en vaak geestig, en onder alle twijfels en conflicten zit veel liefde, oprechte bezorgdheid en goede wil. Bovendien blijft een prangende vraag tot de laatste bladzijden onbeantwoord: wat is er met Russell Pickett gebeurd?

Door de humor en de spanning is Schildpadden tot in het oneindige niet alleen een verontrustende roman, maar ook een pageturner, die de lezer in een hoog tempo naar het onvermijdelijke en aangrijpende einde voert.

Vertaald door Aleid van Eekelen, Gottmer, 320 blz., 15,99 € (e-boek 9,99 €). Oor­spronkelijke titel: 'Turtles all the way down'.