De wereld als markt en strijd : roman

Michel Houellebecq, wiens bijzonder succesrijke, uit 1998 daterende roman Elementaire deeltjes vorig jaar in vertaling verscheen, debuteerde als romancier in 1994 met Extension du domaine de la lutte, nu vertaald als De wereld als markt en strijd. Het boek verscheen oorspronkelijk bij de kleine uitgeverij M. Nadeau en werd, zonder dat een gigantische marketingstrategie werd gevolgd, al snel een cultboek in Frankrijk. Houellebecq rekent in zijn roman op een heel directe manier af met de maatschappij, die gaandeweg, maar onomkeerbaar geëvolueerd is tot een verkilde samenleving, die onder de toenemende druk van de informatietechnologie alle ambities, ook die op het vlak van de gevoelens, monddood heeft gemaakt. "Onder onze ogen", zo noteert de naamloos blijvende ikverteller op zeker moment, "wordt de wereld almaar eenvormiger; de telecommunicatiemiddelen zijn steeds geavanceerder; de woningen worden vanbinnen van allerlei nieuwe snufjes voorzien. Menselijke relaties worden steeds onmogelijker, met als gevolg een evenredige afname van het aantal anekdotes waaruit een leven bestaat." Samen met de oerlelijke Raphaël Tisserand, een collega van hem op het softwarebedrijf dat o.m. programma's levert aan ministeriële departementen, trekt de ikfiguur op tocht doorheen Frankrijk om cursussen te geven. Tisserand blijft hopeloos op zoek gaan naar een concrete invulling van zijn seksueel verlangen, terwijl de hoofdfiguur zich alsmaar dieper voelt wegzinken in lethargie, om uiteindelijk in een psychiatrische kliniek te belanden. Houellebecq schrikt er niet voor terug om, binnen het kader van de roman die hij schrijft, zijn fundamentele theoretische opvattingen te uiten. Kort samengevat komen die hierop neer: twee maatschappelijke differentiatiestelsels, die van het economische en het seksuele liberalisme, hebben, mede onder invloed van de toenemende reclame op beide domeinen, de maatschappij herleid tot een groot strijdtoneel, waarin de zwakkere sowieso het onderspit moet delven. Houellebecq is als romancier, zoals ook blijkt uit zijn Elementaire deeltjes, erg bij de pinken: af en toe spreekt hij de lezer direct aan en als het erop aankomt zijn theorieën te verkondigen, neemt hij zonder schroom of terughoudendheid zijn toevlucht tot een van de oudste bekende romangenres, de dierenvertelling. Als aanzet tot de lectuur van de omvangrijkere en nog succesrijkere roman Elementaire deeltjes, biedt De wereld als markt en strijd alleszins een verhelderend inzicht in de denkwereld van Michel Houellebecq. [Jooris Van Hulle]