De onsterfelijken : roman

Als Saul Gold overlijdt kan zijn zoon Simon, dan een jaar of zestien, niet huilen. Hij heeft wel verdriet, maar niet om het verlies van zijn vader. Niet om de plichtsgetrouwe, bedeesde, goede maar afstandelijke man die zijn kinderen hebben meegemaakt. Eerder om de persoon 'die Saul geweest had kunnen zijn'. Zo jong als hij is, heeft Simon plaatsvervangend spijt. Dat Saul niet werkelijk heeft geleefd, met verve en hartstocht, dat hij nooit heeft kunnen blootgeven wie hij van binnen was.

Zelf heeft Simon geen tijd om níet te zijn wie hij is. Als jongetje van zeven is hem, tijdens een onbezonnen uitstapje met zijn oudere zussen en broer, door een helderziende voorspeld wanneer hij zal sterven. Aan de anderen heeft hij jaar en dag nooit onthuld, alleen dat hij nog jong zal zijn. Heel jong. En dus moet hij leven, voor het te laat is.

Chloe Benjamins tweede roman 'De onsterfelijken' beslaat ruim veertig jaar. Een periode waarin de Golds, elk voorzien van een sterfdag, ieder op eigen wijze omgaan met het besef dat hun bestaan eindig is. Alle vier tellen ze af - of ze er nu wel of niet in geloven, die ene datum speelt mee in alles wat ze doen.

De oudste van de kinderen, de intelligente Varya, is de enige met een comfortabele levensverwachting: 88. De waarzegster heeft haar bovendien als geschenk een wijsheid van Heraclitus meegegeven. Deze oud-Griekse filosoof verbond het lot van ieder mens aan zijn of haar karakter. "Wil je weten hoe de toekomst eruitziet?", vraagt de zieneres aan Varya. "Kijk maar in de spiegel."

Het lot aan de ene kant, persoonlijkheid en daaraan verbonden levenskeuzes aan de andere kant: 'De onsterfelijken' beweegt heen en weer tussen uitersten. Moet je de voorzienigheid accepteren en het maximale uit het moment halen, of kun je zelf over je bestemming beschikken door... ja, wat eigenlijk? Achtereenvolgens begint elk van de kinderen Gold zijn eigen deel, dat onherroepelijk afstevent op een einde. Benjamin schetst heel kleurrijk hun verschillende leefomgevingen en beroepskeuzes. Simon wordt danser en duikt diep in de gay scene van San Francisco, broer Daniel gaat juist voor zekerheid en verantwoordelijkheid - hij wordt arts. Varya gaat de wetenschap in en doet, niet geheel toevallig, onderzoek naar ouderdom en de genen, de eigentijdse variant van de zoektocht naar een levenselixer.

Het karakter dat in 'De onsterfelijken' het meest uit de verf komt, is dat van Klara, de op een na jongste van het stel. Zij timmert aan de weg als illusioniste. Op het podium haalt ze levensgevaarlijke stunts uit en laat ze voorwerpen en mensen verdwijnen - en weer terugkeren, want het blijft theater. Als enig gezinslid staat zij werkelijk open voor het bovennatuurlijke. Klara weet zeker dat mensen, ook al beweren ze anders, grote behoefte hebben aan magie. Waarom zouden ze anders "doen alsof er zoiets is als 'voor altijd' (verliefd worden, kinderen krijgen, een huis kopen), ondanks alle bewijzen dat zoiets niet bestaat?"

Af en toe bekroop mij het gevoel dat de auteur zichzelf, net als haar personages, erg heeft laten leiden door vooraf bepaalde zaken. Vooral het drama dat Simon treft voel je meer dan nadrukkelijk aankomen: om de 'tekens' die Benjamin geeft op te merken hoef je geen helderziende te zijn. Ook lijdt de roman enigszins onder een overbodig lijntje waarin politieonderzoek wordt gedaan naar 'waarzegfraude'; een bestaand fenomeen, maar nu juist niet van toepassing op de vier hoofdpersonen, die niet eens betaald hebben voor hun voorspelling.

Een heel mooie lijn is daarentegen die over ouderschap. Juist als Klara moeder wordt, beseft ze hoe onmogelijk het is om elkaar, afkomstig uit verschillende generaties, werkelijk te kunnen doorgronden. Ouderschap is voor haar eenzaamheid, die "gelijk staat aan de eenzaamheid van de herinnering: te weten dat zij de schakel is tussen een toekomst die haar ouders nooit zullen kennen en een verleden dat haar kind nooit zal kennen". Zelf heb je niets anders dan het nu. Reden om ernaar te leven, om te zijn.

oordeel

Mooi bedacht, intrigerend, ook wat gekunsteld.

Vert. Lucie Schaap en Maaike Bijnsdorp Meulenhoff; 368 blz. € 19,99.