West : roman
Carys Davies
Carys Davies (Auteur), Nicolette Hoekmeijer (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Meulenhoff, © 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : Kast 10-13 DAVI |
Hans Bouman
i /un/12 j
Het is een literaire trope die zo oud is als de roman: westerling zoekt avontuur, carrière, spirituele verheffing of gewoonweg veel geld en trekt naar de Oost. Voor Nederlanders betekende dat lange tijd onze Gordel van Smaragd, voor de Britten hun Jewel in the Crown, oftewel het Indiase subcontinent. Sommigen vonden wat ze zochten, anderen niet, maar over één ding waren de meesten het eens: de oosterse en westerse culturen waren toch wel heel erg verschillend, en als je dacht dat je de ander begreep, dan wilde dat als puntje bij paaltje kwam nog weleens vies tegenvallen. Rudyard Kipling bedacht er een mooi aforisme voor.
Naast heel veel verliezers had dat culturele onbegrip één grote winnaar: de literatuur. Kipling, J.G. Farrell, Paul Scott en, last but not least, E.M. Forster hebben prachtig geschreven over de interculturele verwarring die de ontmoetingen tussen Oost en West heeft opgeleverd. 'Literature of the Raj' (de periode dat het subcontinent een Britse kroonkolonie was) is ten overzijde van het Kanaal een begrip.
Wanneer de Welshe auteur Carys Davies - die drie jaar geleden sterk debuteerde met West - in haar tweede roman Het missiehuis (The Mission House) haar gedesillusioneerde hoofdpersoon Hilary Bird naar India laat afreizen, betreedt ze dus vertrouwd terrein. Vooral omdat de lezer aanvankelijk de indruk kan krijgen dat deze roman ten tijde van de Raj speelt. In het bergplaatsje waar Bird zich tijdelijk vestigt, heb je immers een King Star Chocolate Shop, een Modern Stores-winkel waar je Highfield Premium Tea en Hartley's frambozenjam kunt kopen, en de boekhandel van Higginbotham's, die prima gesorteerd is in Britse klassieken.
Al snel echter voert de aanwezigheid van een internetcafé ons naar moderne tijden en wordt duidelijk dat Bird een hedendaagse vijftiger is die tot voor kort bij een bibliotheek in een Londense voorstad werkte. Maar wat ooit een oord van rust, ernst en beschaving was, is verworden tot een plek vol hinderlijk ratelende toetsenborden, onpersoonlijke automatische uitleenbalies en mensen die hun mond niet kunnen houden in de leeszaal. Wanneer hij zijn baan verliest, is dat eigenlijk een soort bevrijding. En is het tijd voor 'iets anders'.
Bird behoort dus tot het slag westerlingen dat in India vooral ontsnapping zoekt. Door zijn onhandigheid en angst voor het onbekende ('zodra je oogcontact maakt, ben je verloren'), wekt hij het mededogen van een Indiase presbyteriaanse padre: Bird mag wel een tijdje goedkoop in het missiehuis verblijven, dat tijdelijk leegstaat.
Onnadrukkelijk maar soeverein werkt Davies twee verhaallijnen uit: enerzijds die van de verdoolde zoeker die in een nieuwe omgeving gaandeweg zijn evenwicht hervindt en weer tot zichzelf komt door het creëren van patronen en ijkpunten die zijn leven structuur geven. En anderzijds dat van de buitenstaander die denkt dat hij greep aan het krijgen is op zijn omgeving, maar daarbij voortdurend mistast en verkeerd interpreteert.
Bird laat zich dagelijks naar een aantal vaste locaties rijden door tuktukchauffeur Jamshed, die de hemel te rijk is met deze klant. Hun verbale contact is in alle opzichten eenrichtingsverkeer. Daarnaast is er de 19-jarige adoptiedochter van de padre, Priscilla, die mank loopt en geen duimen heeft, en voor wie haar adoptievader een echtgenoot zoekt. De Engelsman overweegt dat hier wellicht een rol voor hem is weggelegd, en de verwikkelingen waartoe dit leidt zijn op een mooie, ingetogen manier tragikomisch.
Reeds vroeg in de roman suggereert Davies dat er in het schijnbaar rustige stadje waar Bird zich heeft gevestigd verwikkelingen gaan plaatsvinden die niet onopgemerkt aan de Engelsman voorbij zullen gaan. Het hindoenationalisme broeit, er hangt dreiging in de lucht. Voor wie het wil en kan zien. Ook Bird zal zich dat realiseren. Heel laat.
****
Uit het Engels vertaald door Nicolette Hoekmeijer. Meulenhoff; 270 pagina's; € 20,99.
Naar gegevens van C.H. Gajadin
Hilary Byrd, die Engeland ontvlucht is, zoekt zijn toevlucht in de heuvels van Ooty, in het zuiden van India waar hij in een pastorie kan verblijven. De pastoor en zijn geadopteerde dochter Priscilla nemen hem onder hun hoede en hij vindt er rust en orde na zijn overhaaste vertrek uit Engeland. Dagelijks onderneemt hij volgens een vast patroon tochtjes in het stadje met Jamshed, zijn riksjawallah. Via verschillende personages komt verleden en heden tot leven. Het evenwicht waarop Byrd balanceert blijkt fragiel. Hij heeft niets in de gaten van oprukkende nationalisme en juist die naiviteit maakt dat je vanaf de eerste bladzijde enorm meeleeft met hem. Zeer goed geschreven. Tweede roman van de auteur.
Annemarié Van Niekerk
ru/eb/20 f
Wie als westerse auteur een verhaal situeert in India, of enig ander 'exotisch' land, begeeft zich in een wespennest. Een klassiek voorbeeld is A Passage to India (1924) van de Engelse schrijver E.M. Forster. Die roman speelt zich af tegen de achtergrond van Groot-Brittannië's koloniale heerschappij over India en het toenemende verzet daartegen. Hoewel literair hoog aangeschreven, is er op A Passage to India ook het nodige afgedongen. Zo schreef Edward Said, bekend van zijn studie Orientalism, dat Forster weliswaar kritiek had op het Britse imperialisme, maar daarin toch niet ver genoeg ging. De minder fraaie kanten van het Indiase nationalisme waren sowieso buiten schot gebleven. In Forsters visie belichaamden India en zijn inwoners vooral het mysterieuze Oosten.
Ondanks de kritiek op Forsters klassieker heeft de Britse schrijfster Carys Davies zich met haar tweede roman Het missiehuis toch gewaagd aan een verhaal over India. Ze geeft er terdege blijk van dat ze oog heeft voor de nog altijd pijnlijke gevolgen van het koloniale verleden en de hedendaagse politieke en religieuze spanningen. Het missiehuis speelt zich namelijk af omstreeks 2014, ten tijde van de parlementsverkiezingen die met veel overmacht werden gewonnen door de hindoe-nationalistische partij van de nu zittende premier Modi.
Hoofdpersoon van de roman is Hilary Byrd, een onhandige en wereldvreemde bibliothecaris van middelbare leeftijd. Om te herstellen van een geestelijke inzinking verlaat hij Londen, reist naar India en vindt in het heuvelachtige dorp Ooty, in het zuiden van het land, onderdak bij een lokale padre. Hoewel Byrd zich vaag bewust is van de politieke en maatschappelijke spanningen, is hij te intens bezig met zijn eigen problemen om zich er mee bezig te houden. Ook heeft hij weinig besef van hoe anderen hem zien. Toch zal zijn lot uiteindelijk worden bepaald door wat zich buiten hem om voltrekt.
Davies beschrijft Byrds innerlijke wereld en zijn verkeer met de mensen in zijn omgeving op een glasheldere en aanschouwelijke manier. De personages en hun dilemma's krijgen gestalte in een paar eenvoudige verhaallijnen in strak gecomponeerde hoofdstukken. Op een prachtig ingehouden manier tekent Davies de basale condities van het bestaan: verwachtingen en teleurstellingen, liefde en haat, egoïsme en medelijden, vreugde en verdriet, leven en dood. Naast Byrd zijn er hoofdrollen voor de padre van wie Byrd het mintgroene missiehuis huurt; zijn aangenomen dochter Priscilla met haar eigen geheime dromen; Jamshed, chauffeur van een tuktuk die Byrd elke dag rondrijdt; en kapper Ravi, die countryzanger hoopt te worden. Allemaal laten ze zich beheersen door hun illusies, hoe broos die ook zijn.
Met Het missiehuis bevestigt Carys Davies het talent waarvan haar debuutroman West al blijk gaf. Dankzij subtiele suggesties en haar zintuig voor de historische context, het koloniale verleden in de eerste plaats, weet ze de valkuilen te vermijden waar veel andere westerse romanciers in blijven steken als ze kiezen voor een 'exotisch' verhaaldecor. In beeldend proza en met een gedempte toon werkt ze toe naar een slot dat toch nog als een onverwachte climax komt.
Davies laat zien hoe het grote doek, met daarop de geschiedenis van landen en politieke en religieuze machten, geweven is uit de draden van gewone mensenlevens.
Vert. Nicolette Hoekmeijer. (The Mission House) Meulenhoff; 268 blz. € 20,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.