De schaduw van de wind

My references are the 19th-century novelists, the giants of storytelling. What I want to do is take all these 19th-century sagas and rebuild them, using all the techniques from the 20th century, the techniques we've learned from film and pop culture. What if we try to get the grand scale of Dickens and Tolstoy novels using all these new devices to enhance the reading experience?" Een uitgekookte kerel, die Carlos Ruiz Zafón, die zijn internationale bestseller goed kan verkopen. Hij maakt schaamteloos gebruik van die 'nieuwe technieken', alludeert op een intrigerende verwikkeling tussen boek en leven, en bereidt zo de lezer voor op literair puzzelwerk. Maar dat komt er niet. De ontknoping van het grote mysterie geschiedt via de oeroude truuk van een brief van een dode, liefst honderd pagina's, die alle antwoorden bevat. En voor de luie lezer voegt de auteur wat kleine herhalingen toe van cruciale plotelementen. Hoe suf.

Daniel Sempere, het hoofdpersonage van De schaduw van de wind, is overigens een sufferd. Dat vertelt hij ons vaak genoeg, telkens er zich weer een drama voltrekt als gevolg van zijn zoektocht naar Julián Carax, de schrijver van 'De schaduw van de wind'. Dat boek had de tienjarige Daniel uitgekozen in het Kerkhof der Vergeten Boeken, een mysterieuze plaats in Barcelona, waar zijn vader-boekhandelaar hem binnenleidde. Daniel is betoverd door het boek, maar vindt weinig informatie over Carax, en al helemaal geen exemplaren van zijn andere boeken. Er blijkt een sinister individu rond te waren in Barcelona die alle boeken van Carax opzoekt en verbrandt. Zijn naam is Laín Coubert, en onder die naam figureerde de duivel in het boek van Carax. En zo ontwikkelen er zich nog meer verbanden tussen Daniels leven en het boek. Wat volgt is een complex, fundamenteel gotisch verhaal dat nauw verweven is met de dramatische socio-politieke ontwikkelingen in het Spanje van de eerste helft van de 20e eeuw.

De auteur is geen sufferd. Hij weet wat een boek tegenwoordig nodig heeft om een bestseller te worden: een ingewikkelde thrillerplot, in elkaar hakende verhalen, een weinig postmodern spel, een flinke brok geschiedenis, een betoverend boek, grote huizen met donkere geheimen, romantische liefde (die echter geen affaires uitsluit, want onze lezers zijn kinderen van deze tijd, nietwaar) etc. Dit alles lijkt een ambitieuze cocktail, maar is het omwille van de voorspelbare verhaalelementen eigenlijk niet. De ontknoping laat lang op zich wachten en wordt met die brieventruuk flauw uitgewerkt. De verwikkeling tussen boek en leven blijkt niet wat het belooft te zijn. In zijn queeste om de nieuwsgierigheid van de vervoerde lezer te bevredigen begaat de auteur fouten tegen de romantechnieken die hij aanwendt. Ik vind het een jammerlijke verspilling van talent, die zgn. "enhanced reading experience", want Zafón kan wel degelijk schrijven, al is zijn stijl soms wel heel breed uitgemeten en niet ontdaan van stereotiepe beelden. Hij weet een personage en situatie krachtig neer te zetten, vertelt puntgave verhalen, gebruikt boeiende motieven en metaforen, en heeft met de figuur Fermín Romero de Torres, compagnon de route van Daniel, een dolkomische schelm geschapen. Op mij maakten vooral zijn beschrijvingen van het grauwe naoorlogse Barcelona en de terreur onder het Franco-regime indruk. [Chris Bulcaen]