De gifhouten bijbel
Barbara Kingsolver
E-boek
Luisterboek
Demon Copperhead : roman
Barbara Kingsolver (Auteur), Monique Ter Berg (Vertaler), Jetty Huisman (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
Vandaag open
van 10:00 tot 19:00
Allemaal uitgeleend
ARhus - afdeling Rumbeke
Vandaag gesloten
Beschikbaar
Besprekingen
Recensie -Honderden pagina's ellende, vol oneliners en veerkracht
Dirk Jan Arensman
rt/aa/09 m
Het is een aardige knipoog, ergens op driekwart van Demon Copperhead, de uitstekende twaalfde roman van Barbara Kingsolver (68). De verteller, geboren als Damon Fields, maar door iedereen met zijn (titel)bijnaam aangesproken, heeft het over de paar boeken die hij uitlas 'zonder dat ik dat van plan was geweest'.
De meeste waardering heeft hij voor 'die Charles Dickens': 'Echt een ouwe kerel, dood en een buitenlander, maar Jezus, hij had wel het beeld voor ogen van wezen die verneukt werden zonder dat het iemand iets kon schelen. Je zou denken dat hij hier uit de buurt kwam.'
Hier in de buurt is in dit geval Lee County, Virginia, in de Amerikaanse Appalachen, waar Demon ooit zelf geboren moest zien te worden, aangezien zijn verslaafde tienermoeder tijdens de bevalling buiten westen in hun trailer lag. Dat hij zich met dickensiaanse weeskinderen begint te identificeren is geen wonder: hij gaat, nadat mams aan een overdosis is gestorven, net zo'n achtbaan van verwaarlozing, uitbuiting en andere ellende tegemoet als zij.
Het verhaal is een moderne hervertelling van Dickens' 'bevlogen kritiek op geïnstitutionaliseerde armoede' David Copperfield (1850), laat Kingsolver in haar dankwoord weten.
Ten overvloede, ben je geneigd te denken. Want wie het boek van Dickens las, zal heel wat aardige echo's uit en speelse varianten op die klassieker hebben herkend. Waar David in het weeshuis van de sadistische meneer Creakle belandt, komt Demon bijvoorbeeld in de uitbuitersklauwen van tabaksboer Crickson terecht.
Pijnstillers
De charismatische 'vriend' James Steerforth vindt hier zijn 21ste-eeuwse pendant in footballheld Sterling 'Fast Forward' Ford, terwijl de schurk Uriah Heep fantasievol reïncarneert in de gedaante van assistent-coach van de footballploeg, U-Haul Pyles.
Leuk gezelschapsspel natuurlijk, die overeenkomsten afvinken, maar deze literaire cover kan gelukkig volledig op eigen benen staan; ongetwijfeld deels omdat het een minstens even geëngageerde, maar ook oer-Amerikaanse én pijnlijk actuele cover is.
Kingsolver roerde in het verleden al vaak maatschappelijke kwesties aan. (Niet voor niets instigeerde ze in 2000 de Bellwether Prize for Fiction, een onderscheiding voor romans waarin sociale onrechtvaardigheid aan de kaak wordt gesteld.) In Demon Copperhead doet ze dat opnieuw.
Zo maakt ze zich, zelf in landelijk Kentucky opgegroeid, flink kwaad over hoe er tegen 'hillbilly's' als haar verteller wordt aangekeken. Ze hekelt de wantoestanden in de jeugdzorg en het onderwijs. En bovenal moet de farmaceutische industrie het ontgelden, die ongeveer vanaf Demons geboorte, midden jaren 1990, verantwoordelijk is voor de 'opiatenepidemie' die in de VS nog steeds tienduizenden pijnstillerverslaafde slachtoffers per jaar maakt.
Heel af en toe levert die maatschappijkritiek een flardje preekproza op, maar veel vaker maakt ze die kwesties knap aanschouwelijk en voelbaar, in een plot vol (mis)avonturen die onweerstaanbaar voortdendert.
Vettige haarlok
Snel de bladzijden omslaand volg je onder veel meer hoe Demon na zijn gruwelkindertijd een kortstondige glorieperiode kent, wanneer hij als pleegzoon wordt opgenomen door de footballcoach op een middelbare school, een van de sterren van diens team wordt en vriendschap sluit met zijn jongensachtige dochter Angus. Hoe hij als wrange bijvangst van een blessure verslaafd raakt aan OxyContin en verstrikt raakt in een nogal deprimerend afhankelijkheidshuwelijk met medejunk Dori. En hoe zijn door een goedhartige onderwijzeres gestimuleerde talent als striptekenaar uiteindelijk een soortement uitweg lijkt te bieden.
Het is ontegenzeggelijk veel misère, in nog geen 550 pagina's. ('Op dat moment dacht ik echt dat ik het dieptepunt van mijn leven had bereikt', zegt Demon op krap een tiende. 'Mijn advies: denk dat nooit.') Maar die wordt dan weer draaglijk gemaakt door een formidabele vertelstem, een (quasi)nonchalante recht-voor-z'n-raapstem met zijn opgewekte nihilisme, bijdehante oneliners en stoïcijnse veerkracht.
In vertaling raakte hij, waarschijnlijk onvermijdelijk, wel wat van zijn spreektalige smeuïgheid kwijt. Maar evengoed beschrijft hij ook in het Nederlands, pakweg, meneer Crickson als 'een stevige vent met een rood gezicht en vettige, dunne haarlokken dwars over zijn hoofd gekamd als vingers die een basketbal omklemmen'.
Heel begrijpelijk dat Barbara Kingsolver, ooit gedebuteerd met The Bean Trees (1988), juist voor deze roman haar eerste Pulitzer Prize ontving.
Charles Dickens op steroïden
Sam De Wilde
rt/aa/30 m
Ruim honderdvijftig jaar na zijn dood lijkt Charles Dickens meer levend dan ooit. Vorig jaar gaf Zadie Smith de Victoriaanse schrijver nog een bijrolletje in haar eerste historische roman Charlatan , en nu gaat Barbara Kingsolver nog een paar stappen verder. Demon Copperhead , de nieuwe roman van de auteur van De gifhouten bijbel (1998) is een hedendaagse hervertelling van David Copperfield , Dickens klassieker uit 1850. De echo's van wat Kingsolver in haar dankwoord Dickens' “bevlogen kritiek op geïnstitutionaliseerde armoede” noemt, klinken luid, maar dat de schrijfster met haar vertelling over pleegzorg, pillen en pijn haar eerste Pulitzer Prize verdiende, komt toch vooral omdat Demon Copperhead een verhaal is met een volstrekt eigen toon.
Dat heeft alles te maken met de grote mond van Kingsolvers hoofdpersonage, Demon Copperhead. De vinnige vertelstem van de voor het ongeluk geboren ik-figuur is de grootste verwezenlijking in deze briljante roman. Meer dan vijfhonderd hartverscheurende pagina's lang verplaatst Kingsolver zich in zijn hoofd. Demon is het kind van junkies, hij werd geboren in een trailer en groeit op in de Appalachen, het door armoede en verslaving geteisterde deel van de Verenigde Staten waar de schrijfster zelf al twintig jaar woont.
Als literatuur echt de meest tot empathie nopende kunstvorm is, dan is de oprecht in het lot van haar medemens geïnteresseerde Kingsolver een van de beste beoefenaars van het genre. De vrouw die in 2000 de tweejaarlijkse Bellwether Prize for Socially Engaged Fiction in het leven riep (vandaag de PEN/Bellwether Prize) is altijd een onbeschaamd geëngageerde schrijfster geweest.
Dat is niet anders in Demon Copperhead , waarin ze onder andere politiek opportunisme, ondergefinancierde jeugdzorg, het roofbouwkapitalisme van de farmaceutische industrie en geïnstitutionaliseerde ongelijkheid aanklaagt. Het knappe aan Kingsolvers nieuwe boek is dat het politieke en sociale engagement dat ze er openlijk in tentoonspreidt nooit ten koste gaat van de stijl.
Kingsolvers roman houdt je niet alleen uit je slaap door de maatschappelijke problemen die erin worden aangekaart, maar vooral ook omdat het heel moeilijk weg te leggen is. Zowat alle zinnen uit deze met vaart en vaardigheid geschreven vertelling bestaan uit gelijke delen verontwaardiging en vertelplezier. Als activistisch schrijven altijd zou resulteren in zulke meeslepende en stilistisch knisperende verhalen, dan zou je welhaast verlangen dat meer schrijvers wat vaker naar de wereld in plaats van naar de eigen navel keken.
Het enige minpuntje aan deze puntgave roman is de vertaling. Niet dat Monique ter Berg en Jetty Huisman grove fouten maakten, maar in de vertaling van een verhaal dat zodanig bepaald wordt door de specifieke toon gaat onvermijdelijk iets verloren. Hoe hard je ook je best doet om een Nederlands equivalent te vinden voor de taal van een armlastige tiener uit ruraal Amerika, een 'bajesklant' is niet helemaal hetzelfde als een 'jailbird' en vooral Vlaamse lezers zullen zich weleens verslikken in de 'sodeju's' en 'godsammes'.
Dat de eigenheid van de waarachtig klinkende vertelstem desondanks overeind blijft, zegt veel over de kwaliteiten van de schrijfster. Kingsolver toverde een van de meest iconische personages uit de negentiende-eeuwse literatuur om tot een eenentwintigste-eeuwse hoofdfiguur die lang na de laatste pagina in je gedachten zal blijven rondspoken. Als ons dan toch een sociaal bewustzijn aangepraat moet worden door literatuur, laat het dan door Kingsolvers met humor, mededogen en levendige details gelardeerde taal gebeuren. Wat een cadeau om al in maart een van de boeken van het jaar gepresenteerd te krijgen.
Vertaald door Monique ter Berg en Jetty Huisman.
Meulenhoff, 544 blz., € 24,99 (e-boek € 14,99).
Dickens in de Appalachen
(dja)
il/pr/09 a
****
Het is een aardige knipoog, ergens driekwart ver in 'Demon Copperhead', de uitstekende twaalfde roman van Barbara Kingsolver. De verteller, geboren als Damon Fields maar door iedereen met zijn bijnaam Copperhead aangesproken, heeft het over de paar boeken die hij heeft uitgelezen 'zonder dat ik dat van plan was geweest'. De meeste waardering heeft hij voor 'die Charles Dickens', die schreef met 'het beeld voor ogen van wezen die verneukt werden zonder dat het iemand iets kon schelen. Je zou denken dat hij hier uit de buurt kwam.' Hier in de buurt is in dit geval Lee County, Virginia, in de Amerikaanse Appalachen, waar Demon ooit zelf geboren moest zien te worden, aangezien zijn verslaafde tienermoeder tijdens de bevalling buiten westen in haar trailer lag. Dat hij zich met dickensiaanse weeskinderen identificeert, is geen wonder: hij gaat, nadat mams aan een overdosis is gestorven, net zo'n achtbaan van verwaarlozing, uitbuiting en andere ellende tegemoet als zij. Het verhaal is een moderne hervertelling van Dickens' 'David Copperfield' (1850), laat Kingsolver in haar dankwoord weten. Wie dat boek heeft gelezen, zal in 'Demon Copperhead' heel wat echo's uit en varianten op die klassieker herkend hebben. David belandt in het weeshuis van de sadistische meneer Creakle, Demon komt in de uitbuitersklauwen van tabaksboer Crickson terecht. De charismatische 'vriend' James Steerforth vindt zijn pendant in footballheld Sterling 'Fast Forward' Ford, terwijl weekdierschurk Uriah Heep is gereïncarneerd in de gedaante van de assistent-coach van het footballteam, U-Haul Pyles. Leuk gezelschapsspel, die overeenkomsten afvinken, maar deze literaire coverversie kan gelukkig op eigen benen staan, omdat het een minstens even geëngageerde, maar ook oer-Amerikaanse én pijnlijk actuele versie is.
Kingsolver roerde in het verleden al vaak maatschappelijke kwesties aan, en in 'Demon Copperhead' doet ze dat opnieuw. Ze is zelf in landelijk Kentucky opgegroeid, en maakt zich flink kwaad over de manier waarop tegen hillbilly's als haar verteller wordt aangekeken. Ze hekelt de wantoestanden in de jeugdzorg en het onderwijs, maar bovenal moet de farmaceutische industrie het ontgelden, die vanaf Demons geboorte, midden jaren 90, verantwoordelijk is voor de opiatenepidemie die in de VS nog altijd tienduizenden slachtoffers per jaar maakt.
Meestal maakt ze die kwesties knap aanschouwelijk en voelbaar, in een plot vol avonturen dat onweerstaanbaar voortdendert. In sneltempo volg je onder meer hoe Demon na zijn gruwelijke kindertijd een kortstondige glorieperiode kent, wanneer hij als pleegzoon wordt opgenomen door de footballcoach op een middelbare school, één van de sterren van het team wordt en vriendschap sluit met zijn jongensachtige dochter Angus. Hoe hij na een blessure verslaafd raakt aan OxyContin en verstrikt raakt in een huwelijk met medejunk Dori. En hoe zijn door een goedhartige onderwijzeres gestimuleerde talent als striptekenaar uiteindelijk een soort uitweg lijkt te bieden.
Het is ontegenzeggelijk veel misère in nog geen 550 pagina's. Maar die wordt draaglijk gemaakt door de schijnbaar nonchalante, recht-voor-z'n-raapse vertelstem, met zijn opgewekte nihilisme, bijdehante oneliners en stoïcijnse veerkracht. Niet te verwonderen dat Barbara Kingsolver juist voor deze roman haar eerste Pulitzer Prize mocht ontvangen.
Bookarang
Een beeldend verhaal over een jongen die opgroeit te midden van armoede en drugsverslaving in de Appalachen. Damon, bijgenaamd 'Demon Copperhead', is de zoon van een alleenstaande tienermoeder die worstelt met een verslaving aan pijnstillers. Na een overdosis van zijn moeder belandt hij in verschillende pleeggezinnen waar hij te maken krijgt met kinderarbeid, verwaarlozing en mishandeling. Ondanks zijn moeilijke omstandigheden, blijkt hij talent te hebben voor American football. Maar na een blessure en het gebruik van zware pijnstillers, dreigt de cyclus van verslaving in zijn familie zich te herhalen. Ondanks alles blijft zijn wil om te overleven overheersen. Meeslepend en invoelend geschreven. Barbara Kingsolver (Annapolis, 1955) is schrijver, dichter en essayist. Ze schreef vele boeken. Haar werk wordt in verschillende landen uitgegeven. Ze ontving voor ‘Demon Copperhead’ de Pullitzer Prize en de Women’s Prize for Fiction 2023.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.