Fleishman zit in de problemen
Taffy Brodesser-Akner
E-boek
Het compromis van Long Island : een roman
Taffy Brodesser-Akner (Auteur), Frank Lekens (Vertaler), Petra C. van der Eerden (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
Vandaag open
van 10:00 tot 19:00
Allemaal uitgeleend
ARhus - afdeling Rumbeke
Vandaag open
van 14:00 tot 18:00
Allemaal uitgeleend
ARhus - afdeling Beveren
Vandaag gesloten
Allemaal uitgeleend
Besprekingen
Schatrijk, stoornissen en sm: dit is de familie Fletcher
Dirk Leyman
us/ug/31 a
Een grootse entree in de Amerikaanse literatuur én ver daarbuiten, dat kreeg de Joodse Taffy Brodesser-Akner (48) voor elkaar met haar flitsende debuut Fleishman zit in de problemen. Daarin ontmantelde ze het instituut huwelijk tot op het bot, via de in de steek gelaten ziekenhuisarts Toby Fleishman, die plots fulltime met zijn twee kinderen zit opgescheept én zijn kersverse datingleven warm moet houden. Intussen werd het boek omgesmeed tot een succesvolle serie met Lizzy Caplan en Claire Danes in de hoofdrollen.
Maar Brodesser-Akner, ook journaliste bij The New York Times Magazine, toonde de voorbije jaren ook een alert oog voor de luxepaardjes van deze aardbol. 'During her more than two decades as a journalist, she has written at least 50 celebrity profiles', staat er in haar bio. Val Kilmer, Jonathan Franzen, Tom Hanks, Gwyneth Paltrow, allemaal gingen ze voor de bijl, terwijl Brodesser-Akner ook de (Taylor) Swift-manie onder de loep nam. Verbaast het dat ze in haar tweede, ambitieuzere roman Het compromis van Long Island de Joodse welstellende klasse en hun trauma's over de knie legt? En dat ze in één moeite door een deal met Apple TV uit de brand sleepte?
De Joodse familie Fletcher - opgevoerd in 448 dichtbedrukte pagina's vol genadeloos secure observaties - was 'niet gewoon rijk', maar 'buitengewoon, absurd, ontvoerbaar rijk'. Dat had zo zijn aangename consequenties. 'Ze waren de stralende belichaming van de Joods-Amerikaanse droom, mensen die hun bord konden volladen met alles wat dit land te bieden had.'
De Fletchers wonen in de fictieve suburb Middle Rock op Long Island, in hun 'enorme huis in tudorstijl aan St. James Drive langs het water'. Pater familias Carl, die de plak zwaait over de piepschuimfabriek van de familie, is een modelvader met zijn vrouw Ruth, zwanger van haar derde kind (Jenny), en hun twee zonen, de zesjarige Nathan en de vierjarige Bernard (bijgenaamd 'Beamer').
Maar schijn bedriegt. En filthy richness, is dat uiteindelijk geen molensteen om de nek? Dat blijkt. Wanneer Carl op de oprit van zijn 'upper middle-class mansion' wordt ontvoerd, kantelt hun wereld bruusk. 'Zijn auto was verdwenen, alsof die de hemel ingezogen was.' De buren gissen en gluren. Nu, voor alles bestaat er een oplossing bij de kapitaalkrachtigen: tegen Ruths prompte betaling van een losgeld van 250.000 dollar komt Carl vijf dagen later vrij, gedumpt door zijn ontvoerders 'in zijn smerige kleding, vol braaksel en bloed en pies en stront, sidderend en stuiptrekkend'. Een levenslang trauma is geboren, al hanteren de Fletchers razendsnel hun 'back to normal'-policy. Dat Carl in zijn eigen fabriek gevangen zat, maakt de chaos in zijn hoofd compleet.Brodesser-Akner bundelt deze verwikkelingen in een ruim dertig pagina's tellende, knap opgebouwde ouverture, waarin ze zelfverzekerd haar verhaalpionnen uitzet. Om daarna vooral in te zoomen op de volwassen Fletcher-kinderen, vele tientallen jaren later, vrijuit bikkelend met hun neuroses, angsten en demonen, net als hun onherstelbaar toegetakelde vader Carl, 'een mens vermomd als mens'.
Met briljante zijrollen voor onder meer Ruth, Carls echtgenote, en veel plastische chirurgie, pillen en doktersbezoeken. Het compromis van Long Island ontvouwt zich tot een wijdvertakt, grimmig, gemeen en soms onweerstaanbaar grappig fresco, met een waaier aan plotwendingen en subplots. Zo is Nathan intussen een geslaagde advocaat maar worstelt hij met scheepsladingen angsten; de gehuwde Beamer, waarin Brodesser-Akner naar verluidt veel van zichzelf stopte, is een scenarioschrijver met een sputterende carrière, terwijl zijn verslavingen en sm-neigingen alleen maar toenemen. Brodesser-Akner smeert ze breed uit. En dan is er Jenny, die op de universiteit gensters sloeg maar een vakbonds- en 'beroepssocialist' werd, en op middelbare leeftijd nog dolende is.
Opulente rijkdom kan een fiks intergenerationeel trauma veroorzaken, zoveel is zeker. Tel daar nog de Joodse identiteit bij, met een grootvader die van Polen naar Amerika vluchtte én om zijn hachje te redden een vreselijke daad moest plegen. En je hebt een potje dat elk moment driftig kan overkoken.
Brodesser-Akner toont fijn afgestelde voel- sprieten voor donkere, soms kwaadaardige humor, die ze met jaloersmakende achteloosheid dropt. Een brand in het bedrijf zet 'de plotselinge duizelingwekkende armoedeval' in. Tijdens de bar mitswa van een van Nathans kinderen, wordt de financiële ballon verder doorgeprikt. Dat de protagonisten uiteindelijk Middle Rock verlaten, 'een stadje waaraan ze geen behoefte meer hadden', lijkt logisch.
Ruim vierhonderd pagina's lang de aandacht strak houden bij deze boordevolle saga is nét iets te veel gevraagd. Of wekken de ter plaatse trappelende Carl, Nathan, Beamer en Jenny te weinig betrokkenheid op bij de lezer? Alsof je hen bestudeert vanachter gefumeerd glas, half geamuseerd, dan weer met argwanende scepsis. Raken ze je echt? Zeker, Brodesser-Akner poogt Philip Roth naar de kroon te steken, terwijl ze de veranderende mores van rijke Joods-Amerikaanse immigranten peilt. Doe er trouwens ook maar een snuif Tom Wolfe en vooral Jonathan Franzen bij. Maar ze houdt voortdurend een half oog op de serialisering en pikt graantjes uit de ruif van Succession. En de titel, vraagt u? Die refereert wel degelijk aan anale seks.
Recensie Het compromis van Long Island -Schitterende kijk op stuurloze levens
Herien Wensink
ob/kt/05 o
Op een nogal kansloos moment in zijn carrière, dat, als we eerlijk zijn, al even duurt, krijgt de worstelende filmscenarist Beamer scriptadvies van ene Anya, een sensitivityreader van het fanatieke soort. Zelf ziet Beamer niet veel kwaads in zijn racistische en seksistische filmplan. Dan volgt een meesterlijke scène waarin Anya hem ongenadig afbrandt en Beamer uit alle macht meewerkend probeert te zijn, terwijl hij inwendig kolkt van woede. Beamer, schrijft Taffy Brodesser-Akner, 'deed zijn best te klinken alsof hij Anya's standpunt serieus overwoog, een vaardigheid die hij zich eigen had gemaakt tijdens relatietherapie.'
Met sardonisch genoegen laat Brodesser-Akner haar personage spartelen, als een kat die speelt met haar prooi. Daarbij zorgt ze vakkundig dat de lezer die arme Beamer steeds een stapje voor blijft - terwijl hij zich vastklampt aan blinde hoop en zelfbedrog voelen wij haarfijn aan hoe dit mis zal gaan. En waarom schrijft Beamer toch script na script met een slecht kidnapplot? Brodesser-Akner is meester van de dramatische ironie.
In de roman Het compromis van Long Island, haar tweede boek na het bejubelde (en tot een succesvolle serie bewerkte) Fleishman Is in Trouble, is Beamer Fletcher een van de belangrijkste personages. Hij is de middelste zoon in een gezin van drie, nu ruimschoots volwassen kinderen, die nog altijd worstelen met het trauma uit hun jeugd: die keer dat hun vader, de steenrijke fabriekseigenaar Carl Fletcher, werd ontvoerd. Om na vijf dagen fysiek ongeschonden maar geestelijk gebroken terug te keren.
Minutieus brengt Brodesser-Akner in kaart hoe die gebeurtenis de levens van de Fletchers blijvend beïnvloedt. In het fictieve rijkeluisstadje Middle Rock construeert ze zo een ambitieuze Joods-Amerikaanse familiesaga, in de sfeer van Philip Roth en Jonathan Franzen, waarbij ze steeds verder uitzoomt, van familieverhaal naar zedenschets naar vlijmscherpe maatschappijkritiek.
Hoe vergaat het de Fletchers? Niet best. Nathan, de oudste broer, ontwikkelt een verlammende angststoornis en streeft als advocaat ruimtelijke ordening naar een leven 'vol risicoarme, confrontatievrije eentonigheid'. Jenny, de briljante jonge zus, haat haar afkomst, haar moeder en haar geld, en is zo geharnast met cynisme dat geen enkele carrière of relatie kans maakt. De tragikomische Beamer worstelt ondertussen met een reeks uitzinnige verslavingen (drugs, fastfood, bdsm) terwijl hij wanhopig probeert zijn huwelijk en zijn filmscript te redden.
Knap hoe Brodesser-Akner de lezer steeds heen en weer stuurt tussen afkeer en erbarmen. Beamers verwoede pogingen tot zelfverbetering, vaak aangejaagd door de euforie van de drugs, zijn zo raak en geestig beschreven dat je ondanks je weerzin wel meeleven moet.
Rondom de drie kinderen cirkelen al even scherp getekende bijfiguren: echtgenotes, grootouders, de familieadvocaat. Hun vader is sinds de ontvoering een schim van zichzelf, terwijl hun moeder Ruth, stevig aangespoord door schoonmoeder Phyllis, het trauma probeert dood te zwijgen. Treffende constatering van Jenny: 'Het is geen geleuter, mam. Het zijn gevoelens.'
Relatietherapie, tarotsessies, eindeloos afkicken - uiteindelijk is al hun geworstel vergeefs, want er is één groot, onderliggend probleem, een verpletterende kracht die deze mensen vastpint op hun plek en ware verandering in de weg zit: hun geld. Met inktzwart leedvermaak ontleedt Brodesser-Akner hun rijke, verwende, stuurloze levens. Of misschien zou je ook kunnen zeggen onze?
Daarbij stipt ze even terloops als treffend een reeks hedendaagse misstanden aan, van hyperkapitalisme en overconsumptie tot het corrumperende effect van macht. Maar ook: doorgeslagen wokisme (zie Anya), holle nepspiritualiteit en activisme als opportunistische zelfverwezenlijking. Opnieuw toont Brodesser-Akner zich een scherp observator van het menselijk onvermogen: hard, maar niet zonder empathie. In haar humor schuilt veel mededogen.
Gedurende een verslavende 448 pagina's groeit Het compromis van Long Island van een onderzoek naar intergenerationeel trauma uit tot een trefzeker portret van rijkdom in het Amerika van nu. En het mooiste is hoe de auteur laat zien dat tussen de twee een oorzakelijk verband bestaat.
In deze breed opgezette systeemsatire leidt, kort samengevat, het trauma van de Holocaust tot ziekmakende geldzucht. Het geld dat bedoeld was om een gezin, een volk, veilig te houden, wordt een giftig geschenk dat niet alleen de Fletchers maar iedereen in hun omgeving schaadt. Overtuigend demonstreert Brodesser-Akner hoe overlevingsdrift ontaardt in een expansiezucht die uiteindelijk mens en planeet bedreigt.
De piepschuimfabriek van vader Carl dient daarbij als schitterende metafoor. Piepschuim, bedoeld om kwetsbare zaken schokvrij en veilig te houden, is uiteindelijk explosief en gevaarlijk giftig spul. 'Wat is scheikunde toch een wondere wereld', schrijft Brodesser-Akner, 'waarin producten die bescherming moeten bieden tegelijkertijd zo veel schade kunnen aanrichten.' Dat is de somber stemmende slotsom van een verrukkelijk virtuoze roman.
Uit het Engels vertaald door Frank Lekens en Petra C. van der Eerden.
Prometheus; 448 pagina's; € 25,99.
Bookarang
Een indringende psychologische roman over onverwerkte trauma’s die hun weerslag hebben op een Joods-Amerikaanse familie. In 1980 wordt succesvol zakenman Carl Fletcher ontvoerd, mishandeld en opgesloten. Na losgeld te hebben betaald, wordt hij herenigd met zijn gezin en kunnen ze hun leven met hun bevoorrechte plek in het sprookje van de Amerikaanse droom hervatten. Maar na het overlijden van Carls moeder, bijna veertig jaar later, komen de onderdrukte trauma's bij Carl naar boven. Carl, zijn vrouw Ruth en hun kinderen moeten onder ogen zien dat het geld dat hen veiligheid leek te bieden, hen niet kon beschermen. De roman raakt aan onderwerpen als worsteling met succes, angst voor de toekomst en de onuitgesproken liefde en gedeelde ervaringen die een gezin voor altijd verenigen. Scherpzinnig, licht satirisch en met gevoel voor taal geschreven. Geschikt voor een breed tot literair lezerspubliek. Taffy Brodesser-Akner (Huntington, 1975) is een Amerikaanse schrijver en journalist. Haar debuutroman 'Fleishman zit in de problemen’ werd als serie verfilmd.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.