De mooiste van Bertolt Brecht

Al een tijdje ligt de onvolprezen serie 'De mooiste van' bij De Slegte. Nu wordt duidelijk waarom: uitgeverij Lannoo restylde de reeks. De stijlvolle grijze gebonden boekjes in pocketformaat met op de wikkel een portret van de auteur en binnenin een leeslint zijn vervangen door grotere witte paperbacks met een designfoto op de cover. Naast een paar nieuwe verzamelingen ? Baudelaire, Hölderlin ? worden ook oudere deeltje in deze nieuwe vormgeving opnieuw op de markt gebracht. Daaronder ook de onvolprezen bloemlezing uit het werk van Bertolt Brecht.

Samenstellers Koen Stassijns en Ivo van Strijtem lieten zich voor de keuze van de gedichten bijstaan door Daniël de Vin, hoogleraar Duitse literatuur aan de KUBrussel, die een prima selectie maakte uit de ruim 2500 gedichten die Brecht schreef. Niet enkel is het een representatieve keuze omdat ze zowat alle beroemde gedichten opneemt. Het is ook en vooral een evenwichtige anthologie omdat ze in kort bestek alle aspecten toont van de veelzijdige dichter Brecht. Uiteraard is er aandacht voor de politiek geëngageerde schrijver, maar er zijn ook liefdesgedichten geselecteerd, en naast liedjes uit de Driestuiversopera staan ook zijn typische knuppelverzen. De charme van deze gedichten ligt voornamelijk in hun onmiddellijke begrijpbaarheid. Bij Brecht is poëzie geen moeilijk genre waarin de lezer onder de complexe zinnen een versleutelde boodschap moet ontdekken. Veelal vertelt Brecht gewoon een verhaal en zit het aspect poëzie enkel en alleen in het feit dat hij dat op rijm doet. Niet zelden verwoordt hij direct wat hij wil zeggen. Verzen als 'Werkelijk, ik leef in duistere tijden!' (uit 'Aan wie na ons komen') of 'Op de aarde, vol van kille wind / Kwam elkeen van jullie als naakt kind. / En je kleumde, haveloos en zwak / Toen een vrouw je in een luier stak.' (uit 'Over de vriendelijkheid van de wereld') zijn van een ondubbelzinnigheid die veel lyriek vreemd is. En toch betekent dat niet dat de gedichten van Brecht banaal zijn. Een parabel als 'Ulm 1592', een ironisch grapje als 'De oplossing' of de in zakelijke taal genoteerde en op het eerste gezicht vreemde, maar alles behalve naïeve 'Vragen van een lezende arbeider' geven veel te denken.

Het feit dat Brecht een van de belangrijkste Duitse dichters is, heeft hij niet te danken aan de 'schoonheid' van zijn verzen. Die traditionele functie van poëzie wees hij af ('Wat zijn dat voor tijden, waarin / Een gesprek over bomen haast een misdrijf is / Omdat het een zwijgen over zovee wandaden bevat!' ? verzen die op de flap trouwens geciteerd worden met foute afbrekingen). Zijn subtiliteit zit 'm niet in de verwoording, maar in het feit dat een schijnbaar onopvallend vertellinkje bij nader toezien een hele kritiek in zich bergt. [Carl De Strycker]