Zwijghout : gedichten

Ze groeven en hoorden niets meer; / ze werden niet wijzer, verzonnen geen lied, / bedachten geen enkele spreektaal. / Ze groeven". In dit motto, dat Koen Stassijns ontleend heeft aan Paul Celan, zijn twee mensen koortsachtig op zoek naar elkaar. De hoofdfiguur in Zwijghout verlangt ook naar contact, maar hij wil wél een lied verzinnen en werkt intens met taal. Op zijn zoektocht naar verbondenheid is zijn dichterschap een struikelblok.

Ten eerste zet het schrijven een domper op de relatie tussen man en vrouw. Als man van de verbeelding slaagt de dichter er niet in zich helemaal te geven aan zijn echtgenote die in de aardse werkelijkheid leeft. Een kunstenaar moet kunnen dromen. Door hun verschillende levensstijlen voeren de echtelieden een koude oorlog. Ten tweede kan de dichter zijn medemens bewaren noch bereiken met poëzie. Dat komt door de onmacht van de taal. Al zoekt de dichter urenlang naar "het woord waarmee het worden begint" en probeert hij "wat zoekraakt in beelden [te] bewaren", eigenlijk brengt "ook taal [...] wat wij missen niet tot staan". Daarom roept de dichter zichzelf uiteindelijk op zijn overleden moeder, die een belangrijke rol speelt in deze bundel, "dood te zwijgen", uit respect. Dat zwijgen is een belangrijk gegeven in Zwijghout, wat reeds blijkt uit de titel en uit de opmerkelijke openingsregel: "Ik zou je willen schrijven dat ik niet / meer schrijf". Stassijns verkondigde overigens in een radio-interview dat Zwijghout de eerste bundel is van (minstens) een tweeluik, waarin hij (de) verschillende soorten van zwijgen wil behandelen.

Koen Stassijns weet hoe hij motieven moet gebruiken en heeft in Zwijghout een aantal sterke gedichten neergezet. Ik denk daarbij aan 'De boomhut', waaruit blijkt dat de liefde van de hoofdfiguur voor de verbeeldingswereld stamt uit zijn kindertijd. De slechte verstandhouding tussen man en vrouw wordt door Stassijns (bijna) even sterk getekend als door Charles Ducal in zijn debuutbundel Het huwelijk. Sterke beelden worden echter zo nu en dan overschaduwd door zwakkere verzen. Zo loopt het mooie 'Nieuwe aarde 2' uit op een anticlimax als "Och, denk aan mij als aan een lekkend dak". Ook de syntaxis en het inconsequente gebruik van interpunctie en tijd kunnen mij niet altijd overtuigen. Maar algemeen bekeken is Zwijghout een bundel die er mag wezen. [Anneleen De Coux]