Artemis Fowl

Die hard met elfjes". "De nieuwe Harry Potter". "Pulp fiction voor kinderen". "Jeugdboek tussen Harry Potter en Tolkien". Het publiciteitscircus windt er geen doekjes om: Artemis fowl van Eoin Colfer is een loepzuiver schot in de roos, je reinste fijnste olijfolie van de eerste koude persing, een weergaloze knaller van een boek voor jongeren van pakweg 9 tot 99 jaar. Bestseller wereldwijd, nog voor zijn verschijnen de filmrechten verkocht aan het met Disney gelieerde Miramax Films en een obligate interactieve site op het Net: de marketingmolen wordt voortdurend aangezwengeld en de hype is perfect georchestreerd. Eventueel kan je het boek ook nog lezen...

In de eerste hoofdstukken oogt het verhaal alleszins veelbelovend. Je maakt er uitgebreid kennis met de twee sleutelfiguren en met de verhaalsetting: de bovengrondse wereld van het Moddervolk (lees: de mensenwereld) en een hoogtechnologisch ondergronds universum van elfen, dwergen, trollen en centauren. De wereld van het Moddervolk is behoorlijk onhumaan en dus herkenbaar, de andere laat je als het ware in een geschakeerde spiegel kijken van een erg menselijk ogende, hypermoderne samenleving die behoorlijk de pedalen kwijt is en authenticiteit is gaan verwarren met allerlei Ersatz- en instant-levenscomfort; ook zeer herkenbaar dus. De enscenering van beide werelden biedt de auteur ruime gelegenheid om zijn verhaal te tooien met humor en knipoogjes allerhande; en die zijn er aanvankelijk ook. De 12-jarige moddermens Artemis is uitzonderlijk geniaal begaafd, maar al even doortrapt en pervers, jongere telg uit een geslacht van "legendarische criminelen. Generaties lang hadden ze zich aan de verkeerde kant van de wet geplaatst, en hadden zo genoeg geld verzameld om een keurig leven te kunnen leiden. Maar zodra het zover was, bleek dat keurige leven ze natuurlijk helemaal niet te bevallen en keerden ze bijna direct weer tot de misdaad". Met faliekante gevolgen: vader uit de weg geruimd door de Russische maffia, moeder psychotisch geworden en het financiële imperium flink aangetast. Artemis, danig belust op geld en macht, heeft het gemunt op het goud van het elfenvolk. Met de hulp van zijn kleerkast-bodyguard Butler en gebruikmakend van zijn bijzondere computerkennis bindt hij de strijd aan. De elfenwereld wordt in de eerste plaats vertegenwoordigd door Holly en haar baas Root. Holly is de eerste vrouwelijke officier in de geschiedenis van de elfBI, eigenzinnig en ambitieus, onbesuisd en vastberaden. Zij wordt dan ook Artemis' tegenspeler bij uitstek.

Het geheel heeft onmiskenbaar een aantal originele trekken: het portret van antiheld Artemis als een slechterik pur sang, een dusdanig laaghartige en amorele schelm dat hij zelfs enige sympathie weet op te wekken (zoals de vroege Uilenspiegelfiguur); de grappige confrontatie van sprookjes- en fantasiefiguren, hun karikaturaal-menselijk neergezette manier van leven ? wars van elk sprookjescliché ? en hun hoogtechnologische bagage (wapens, computers, vervoermiddelen, enz.); enkele knipogende tussenkomsten van een alwetende vertelinstantie. De onconventionele combinatie van fantasie, magie, humor, harde actie en avontuur verliest evenwel al snel zijn verrassend effect. Het lijkt erop dat de auteur in ademnood kwam bij het bedenken en verzinnen van gevatte woordspelingen en beelden. Het aanvankelijk ietwat bizarre, spitse en vinnige parodiërende karakter van de fantasiewereld die wordt opgeroepen, zinkt zo geleidelijk aan weg in een opeenstapeling van stereotiepe vertelprocédés: breed uitgesmeerde actiescènes volgens afgeborsteld Hollywoodrecept, doorzichtige en vrij platvloerse grappigheden, personages als sjablonen en een min-of-meer happy end annex opzichtige aanzetten voor een vervolgdeel. Zo vind je in dit boek uiteindelijk dezelfde mix terug van de doorsnee (Amerikaanse) avonturenthriller: een eigen decor en context, maar naar vorm en inhoud veel van hetzelfde. Eion Colfer weet nochtans hoe hij een verhaal moet vertellen. Hij schrijft met bijzonder veel vaart en hanteert een opvallend filmische stijl. Initieel wilde hij in de eerste plaats een verhaal brengen dat jongens aan het lezen zou krijgen. En ja, heel wat jonge, ook niet fervente lezers zullen best tevreden zijn met de spanning en het amusement die dit rechttoe rechtaan verhaal te bieden heeft. Wie op zoek is naar een harde of authentieke kern, zal echter ontgoocheld worden. [Luc Lannoy]