Al mijn later is met jou

Zo'n twee jaar geleden bracht Querido de bundel Sneeuw op de vensterbank uit, een prachtige verzameling van "verhalen, liedjes en gedichten voor de winter, sint en kerst". De bundel werd op een fantastische manier geïllustreerd door de Duitse illustratrice Rotraut Susanne Berner. Deze eindejaarsperiode verrast Querido ons met Al mijn later is met jou, een gedichtenbundel die voor de Nederlandse uitgave werd samengesteld door Edward Van De Vendel en minstens even subliem van illustraties werd voorzien door dezelfde Berner.

Ook deze bundel verscheen, reeds in 1999, eerst in Duitsland. De keuze van de gedichten maakte Berner samen met haar uitgever. In Duitsland wordt het werk als een echt "Hausbuch" of "Hausschatz der Poesie" aangeprezen, naar analogie van de traditionele "Hausmärchen" van de gebroeders Grimm. De Duitse uitgave bevat dan ook werkelijk werk voor alle generaties, met naast auteurs uit de 20e eeuw als Erich Kästner of Christine Nöstlinger, ook grootheden uit de Duitse literatuur die niet speciaal voor kinderen schreven: Johann Wolfgang Goethe, Theodor Storm of Rainer Maria Rilke. Daarnaast werden er vooral massa's halfvergeten rijmpjes, aftelversjes, raadseltjes en klankgedichten opgenomen.

Voor de Nederlandse uitgave maakte de Nederlandse dichter Edward Van De Vendel een bepaalde keuze uit de oorspronkelijke gedichten, die extra voor deze bundel een nieuwe vertaling kregen. Daarnaast werden gedichten van een groot aantal auteurs uit het Nederlandse taalgebied opgenomen. In totaal vinden we werk van niet minder dan zestig verschillende dichters terug. Het vreemde of zelfs ietwat bevreemdende aan de Nederlandse uitgave is deze mengeling van Duits en Nederlands, waardoor het Nederlandse boek absoluut niet dezelfde uitstraling van "gezinsboek" heeft, als het Duitse. Daarbij komt nog dat weliswaar vele oorspronkelijke gedichten werden weggelaten, maar dat de illustraties van Berner wél werden weerhouden. Zo werden er een tiental gedichten speciaal geschreven naar de illustraties van Berner, o.a. door André Sollie en Edward Van De Vendel! Dit levert weliswaar mooie stukjes op, maar heeft niet echt iets van een anthologie...

De meer dan 120 gedichten werden in acht categorieën ingedeeld die een titeltje meekregen, dat meestal niet meteen duidelijk maakt waarover het gaat. Soms zoek ik tevergeefs naar een reden waarom bepaalde gedichtjes in een bepaalde categorie terechtkwamen en niet in een andere. Ook dat wijt ik aan de bochten waarin van de Vendel zich moest wringen voor de Nederlandse uitgave. Zo werden in de eerste categorie, dat de titel "Floembasj" meekreeg, uit een gedicht van Hugo Ball, allerlei gedichtjes opgenomen waarin op een heel plezierige manier gespeeld wordt met taal, o.a.veel klank- en nonsensversjes. Maar eigenlijk is spelen met woorden en taal gewoon de rode draad door het hele boek, en vinden we ook in andere categorieën heerlijke onzin terug. In "Ik, zei de gek" staat dan ook gekheid en het absurde centraal. Dat vinden we bv. in 'Achterstevoren' van Eva Gerlach maar ook in 'Versje dat nooit afgelopen is' van Joke Van Leeuwen, meesteres van het speelse en absurde. In dit deel vinden we ook heel wat oude volkse Duitse aftelrijmpjes in Nederlandse vertaling terug. Wanneer ik het opgeef om een lijn of een reden te zien in de indeling, kan ik gewoon genieten van al dat gespeel met woorden en van de letterlijk fantastische tekeningen van Berner. In dit boek gaat ze duidelijk verder dan in de bundel Sneeuw op de vensterbank, waar kerst- en sneeuwtaferelen haar toch meestal nog tot lieflijke mensjes en diertjes dwongen. Die treffen we hier ook aan, maar daarnaast zien we gestileerdere weergaven van dieren en mensen én een duidelijk soberder gebruik van kleuren dan we doorgaans van Berner gewoon zijn.

Jammer dat Van De Vendel niet gewoon een volledig Nederlands boek mocht maken met nieuwe illustraties van Berner. Dan hadden we hier nu ook zo'n echt gezinsboek vol oude en nieuwe Nederlandstalige gedichtjes en rijmpjes, en niet deze vreemde half Duitse half Nederlandse "gedichtenverzameling"... Iedereen die het Duits machtig is, zou ik dan ook de oorspronkelijke uitgave aanraden. De Nederlandstalige uitgave blijf ik toch verdedigen omdat het om zo'n mooi vormgegeven en geïllustreerd werk gaat, en omdat je met dit soort bundels een boekenwurm of woordenliefhebber van elke leeftijd altijd een plezier doet. [Karin Van Camp]