Weg uit de leegte : de spirituele nood van Europa

Is God dood en is religie voor de moderne mens overbodig en dus definitief aan het verdwijnen? Gerard Bodifée vraagt het zich af in zijn inleiding en hij plaatst de hedendaagse secularisatie in een historische context. Tegelijk betoogt hij dat de Europese cultuur ondenkbaar is zonder een christelijke religie, ook in de toekomst. Religie is nutteloos, maar onmisbaar. Wanneer de mens zijn bestaan van productie, voortplanting en bevrediging van behoeften overstijgt, geeft de religie perspectief en zin aan zijn leven. Dat kan enkel als religie niet geldt als een verklaringsschema van de werkelijkheid, eventueel zelfs met wetenschappelijke pretenties. Zij is evenmin een middel om te voldoen aan bepaalde behoeften die het individuele geluk dienen of tot wereldverbetering moeten leiden. Religie is in de letterlijke zin van het woord nutteloos, niet gebonden aan doelen in dit leven, en kan zich dan pas richten op de oneindigheid en de eeuwigheid, op God. Dit betekent geenszins dat religie haat of oorlog op gelijke hoogte plaatst als liefde of vrede. Religie is immers zin geven aan het bestaan en hierin ligt het goede en het goede doen besloten. Er is bijgevolg een natuurlijke band tussen de onvolmaakte wereld waarin wij leven en de ons overstijgende, onbereikbare werkelijkheid. Het verlies van levenszin en -perspectief in onze tijd heeft aantoonbare gezichten en oorzaken. Alles moet in het hier en nu gebeuren. Daarom heerst er een obsessieve cultus van de jeugd, van escapisme en van suïcidaliteit, van lelijkheid en banaliteit in de kunst. Door te verlangen naar de goddelijke volmaaktheid realiseert de mens al iets van de oneindigheid, hij realiseert goedheid, schoonheid, geluk en creëert hierdoor een zinvol bestaan.

Naast de fundamenteel religieuze dimensie heeft dit werk een sterk filosofische inslag en een duidelijke maatschappijkritische toon. Bodifée gaat moeilijke vragen niet uit de weg: de plaats van het lijden in een zinvol bestaan, de rol en betekenis van de kerk, de verhouding tussen religie en wetenschap, tussen spiritualiteit en rationaliteit. De auteur maakt scherpe analyses van de pijnpunten in onze westerse samenleving en trekt harde, confronterende conclusies. Hij wijst echter ook op positieve mogelijkheden en wettigt zijn optimisme vanuit een levendig en doorleefd geloof. Hierdoor krijgt het boek het karakter van een analyse én een getuigenis. Is het geen pleidooi, dan toch zeker een gedreven poging om zijn religieuze overtuiging tot uitdrukking en tot aanvaarding te brengen. Dit is een waardevol boekje, helder, bevattelijk en zonder poespas geschreven. [Dirk Magerman]