Descartes' dochter : filosofische faction

Met deze filosofische faction deconstrueren Frank en Maarten Meester, resp. filosoof en literatuurwetenschapper, een stukje filosofiegeschiedenis dat begint bij Descartes en via Kant in onze tijd uitmondt. De thematiek kon een vuistdikke literaire thriller à la Umberto Eco of Dan Brown opgeleverd hebben, maar dit qua omvang vrij bescheiden boek, kan misschien vormelijk beter worden beschouwd als een ingenieus in elkaar geknutseld 'dossier'. Het boek bestaat immers uit een verzameling brieven, e-mails en sms-berichten; soms lange epistels, soms maar kattenbelletjes. De hele tijd wordt er overgeschakeld tussen Descartes, Kant en het heden, zonder dat de coherentie van het verhaal er evenwel onder lijdt.

Aan de basis liggen twee vragen: wat als Descartes zijn werk oorspronkelijk zonder godsbewijs had gepubliceerd, en het bestaan van God en de ziel door hem werd betwijfeld, en wat als Kant in werkelijkheid God niet als een noodzakelijk postulaat zag voor zijn praktische rede? Die oorspronkelijke versies bestonden inderdaad, maar mochten niet bekend raken. Descartes en Kant werden dan gedwongen de bekende officiële versies te schrijven. Van oudsher bestond er immers een sinister gezelschap van vrijmetselaars met als historische taak om filosofen die gevaarlijke ideeën verkondigden, tegen te werken, te chanteren en op het rechte, orthodox christelijke pad te leiden, of ze desnoods uit de weg te ruimen. Hun meesterschap in occulte wetenschappen als magie en alchemie gebruikten ze om de geschiedenis in de juiste banen te houden. Zo vernemen we dat Descartes in Zweden, niet door het barre klimaat zoals het officieel heet, maar wel door langzame vergiftiging aan zijn einde kwam, dat Camus' ongeluk werd geënsceneerd, Abelard werd gecastreerd, Augustinus bekeerd, Althusser door hun toedoen zijn vrouw vermoordde, en Sartre stiekem werd gedrogeerd.

Bestaande oorspronkelijke ketterse werken verdwenen in een 'schaduwbibliotheek', waar zich een nooit gepubliceerde Éthique van Sartre zou bevinden. De jacht op de werken van Descartes en Kant krijgt zijn beslag in de huidige tijd. Een afstammelinge van Descartes, een studente medicijnen, krijgt Descartes oorspronkelijke Meditaties in handen en wordt getuige van lugubere moorden in haar omgeving, waarbij organen op anatomische, 'cartesiaanse' wijze uit lijven worden gesneden en alchemistisch op rode wijn worden gezet. Dit alles wordt afgewisseld met hilarische passages waarin bv. de vrijmetselaar die het 'werkstuk' heeft afgerond een politierechercheur inpakt met Lacan, Kristeva en ?i?ek, of waarin de moeder van de hoofdpersoon, gespecialiseerd in free logic, een staaltje analytisch filosoferen ten beste geeft.

De Gebroeders Meester hebben een vermakelijk bouwstuk afgeleverd dat niet zozeer boeit door de soms groteske scènes, maar wel door het prikkelen van de verbeelding doordat de realiteit slechts een weinig wordt verschoven. Het resultaat is boeiend, maar hoeft daarom nog niet opgevat te worden als een radicale herschrijving van de geschiedenis van de wijsbegeerte, zoals de blurb beweert. [Hedwig Billiet]