Een heel kleine geschiedenis van bijna alles

Een heel kleine geschiedenis van bijna alles verscheen oorspronkelijk als een lijvige klepper van meer dan 400 blz. voor volwassenen. Bill Bryson probeert er op een begrijpbare manier inzicht te geven in het ontstaan van het heelal, de ontwikkeling van ons zonnestelsel en onze planeet, de komst van de mens en de (mogelijke) gevolgen van onze drang tot experimenteren voor de aarde. Met deze geïllustreerde jeugdeditie kan ook de jonge, nieuwsgierige lezer kennis maken met deze uitermate boeiende materie. Bryson, volgens zijn cartoon met warrige baard en grote bril het prototype van een professor, wekt al in het voorwoord de nieuwsgierigheid op: "Heb je je wel eens met je ogen dicht proberen voor te stellen hoe groot de oneindigheid is?" De toon is gezet. Dit boek lijkt antwoorden te geven op vragen die iedereen zichzelf wel eens stelt. Bryson slaagt er bovendien in om deze aartsmoeilijke onderwerpen helder en vlot uit te leggen, en ze af en toe te doorspekken met luchtige opmerkingen. Na de big-bangtheorie volgt de nuchtere opmerking: "We hebben een heelal. Het is iets wonderbaarlijks en nog mooi ook. En het is allemaal gebeurd in de tijd die je ongeveer nodig hebt om een boterham te smeren". Toch moet je als lezer je hoofd erbij houden. De relativiteitstheorie blijft een zware brok, zelfs al doe je er vrij luchtig over.

Bryson besteedt ook de nodige aandacht aan de knappe bollen die al deze theorieën hebben uitgedokterd, berekend en gestaafd. Vaak ging dit niet van een leien dakje en ook hier wordt humor en lichte spot niet geschuwd. De wetenschappers blijken veelal wereldvreemde zonderlingen te zijn. Het wordt ook duidelijk dat de ene wetenschapper verder bouwt of leert uit de fouten van zijn voorgangers.

In tegenstelling tot het boek voor volwassenen is de jeugdeditie ongelooflijk rijk geïllustreerd met cartoons, schilderijen, computerbeelden en foto's. Ze verduidelijken de tekst of maken de zware materie wat luchtiger. De soms rake cartoons van Yuliya Somina doen de lezer op z'n minst even glimlachen. Zo wordt Linnaeus, een plantkundige die volgens Bryson aan grootheidswaanzin leed, afgebeeld terwijl hij verliefd in zijn eigen spiegelbeeld kijkt.

Een heel kleine geschiedenis van bijna alles is een boek geworden dat je moeilijk kan wegleggen. Weinig lezers zullen het van begin tot einde lezen, maar het is des te leuker om er in te grasduinen, springend van het ene wonderbare weetje naar het andere. Met Bryson wordt natuurkunde een stuk plezieriger. [Nora Janssens]