Visser

Hoewel de kaft van Visser met zijn rode letters heel sterk is, zou een foto van een huilende clown ook niet hebben misstaan. Dat beeld (uit het verhaal zelf) vat immers perfect hoe hoofdpersoon Jacob Visser, een geschiedenisleraar in een Nederlands provinciestadje, door het leven gaat, of liever: hoe hij zich laat voortdrijven op de gebeurtenissen. Nadat hij zich tijdens een van de lessen positief zou hebben uitgelaten over kampbeulen in de Tweede Wereldoorlog, komt het verhaal aangedikt in de regionale krant terecht en wordt hij geschorst. Ondertussen gaat zijn dochter trouwen met een (in zijn ogen flauwe) psychiaterszoon en gaat zijn eigen huwelijk ten onder aan de onverwerkte dood van het oudste kind. Na zijn schorsing volgt de ene kafkaiaanse toestand na de andere. Visser bevindt zich constant op het verkeerde moment op de verkeerde plaats.

Menselijk drama en slapstickscènes wisselen elkaar af en ook stilistisch danst deze roman op de slappe koord tussen ironie en bittere ernst. Visser heeft het gevoel dat hij zich in een parallel universum bevindt dat zich van de echte wereld heeft afgesplitst en hem heeft meegenomen. Gek genoeg berust hij in z'n absurde lot en maakt hij er zelfs grapjes over. Onder die oppervlakkige bovenlaag zit echter een immens verdriet, dat letterlijk niet in woorden te vatten is. Hij noch zijn vrouw slagen erin de dood van hun negenjarige dochter bespreekbaar te maken en zo te verwerken. Geconfronteerd met de vraag hoe het is om te moeten leven als je kind overleden is, antwoordt Jacob: "Dat weet ik niet. Daar kom je niet achter." Ook al kan zijn hoofdpersonage het niet vatten, de beschrijving die Van Essen hem later in de mond legt over de moeilijke nasleep ervan in relatie met de 'overblijvende' dochter is erg gevat: "Je hebt het ene kind en het andere kind. Het ene kind is dood, het andere leeft nog. Het is nooit andersom, dat het andere dood is en het ene nog leeft. Het kind dat leeft is altijd het andere, alsof het op de tweede plaats komt."

Wanneer enkele jongeren in Jacob het ultieme rechtse boegbeeld zien en hem tot mythische naamgever van de 'Visserjeugd' bombarderen, lijkt er voor Jacob geen toekomst meer. Ook dan nog blijft de waaromvraag uit, en weerklinkt er aanvaarding, alsof de dingen niet anders hadden kunnen zijn.

Dankzij de spannende verhaallijn en originele vergelijkingen ("een koperkleurige ketting die in haar décolleté verdwijnt, alsof er een ei aanhangt dat tussen haar borsten uitgebroed moet worden") heeft deze roman een hoge amusementswaarde. Toch zijn inhoud en boodschap ? Rob Van Essen beklemtoont de onmacht van het individu dat het tegen de groep moet opnemen ? allesbehalve lichtvoetig. Met deze roman bewijst Van Essen dat de weg die hij als schrijver heeft afgelegd, hem steeds dichter bij de top brengt. [Linde Roels]