Seks, hoe voelt dat? : eerlijke antwoorden over vrijen en zo

rSeks, hoe voelt dat: een man en een vrouw die ,,elkaar met een wazige blik beginnen te kussen en uit te kleden'' of ,,twee mensen die met verwrongen gezichten kreetjes slaken terwijl ze op elkaar gaan liggen en elkaar stevig beetpakken. Het lijkt wel een partijtje worstelen als je niet beter zou weten.'' Voor nuchtere tienjarigen is seks iets behoorlijk bizars. Waarom gedragen volwassenen zich zo vreemd en waarom doen ze er zo geheimzinnig over? In dit boek beantwoordt Kolet Janssen honderden vragen van kinderen tussen 9 en 14 jaar over verliefdheid, puberteit, relaties, seks en zwangerschap.

Waarvoor dient schaamhaar? Waarom verliezen meisjes bloed en jongens niet? Vanaf welke leeftijd krijg je het gevoel te willen kussen? Wanneer weet je dat je verliefd bent? Hoe gebruik je een condoom? Verveelt een baby zich niet in de buik van zijn mama? De meest uiteenlopende vragen komen aan de orde, ondergebracht in zestien rubrieken, die de verschillende facetten van seksualiteit belichten. Van het ,,machinepark'' (,,over piemels en spleetjes en nog veel meer''), over de puberteit en menstruatie tot verliefdheid en ,,het'' doen. Ook anticonceptie en geslachtelijk overdraagbare ziekten krijgen een apart hoofdstukje.

Maar Seks, hoe voelt dat is meer dan een hoe-wat-waaromboek. Kolet Janssen beantwoordt ook vragen over liefde, jaloezie, ruzie en trouw, over echtscheiding en seksueel misbruik, over samenwonen en trouwen, over hetero- en homoseksualiteit. Drie hoofdstukjes zijn gewijd aan bevruchting, zwangerschap en bevalling. Op die manier krijgen kinderen een vrij compleet beeld van wat seksualiteit allemaal inhoudt.

Door de vragen die kinderen zich stellen over seks als uitgangspunt te nemen, slaagt Kolet Janssen erin het fenomeen door een kinderbril te bekijken. Kinderen zien de dingen soms vanuit een heel ander perspectief dan volwassenen en stellen dan ook onverwachte vragen. Op welke manier de mensen er ooit achter zijn gekomen hoe ze kinderen moesten maken, bijvoorbeeld, of waarom grootouders minder ruzie maken dan ouders. Ook in haar antwoorden gaat Janssen uit van de belevingswereld van kinderen. Ze zijn begrijpelijk, persoonlijk en ontwapenend eerlijk geformuleerd. Nergens komt ze pedant over of praat ze over de hoofden van de kinderen heen. Ze gebruikt eenvoudige, herkenbare beelden om de dingen uit te leggen. Zo moeten jongens die de baard in de keel krijgen met hun veranderende stem leren omgaan, ,,net zoals je met een nieuwe fiets eerst een rondje moet rijden voordat je er veilig mee kunt sturen en remmen.'' Menstruatiebloed moet je opvangen met een tampon of maandverband, zodat het niet gaat lekken, ,,net zoals je je neus moet snuiten als je een loopneus hebt.''

Soms komt ze ook speels uit de hoek: als antwoord op de vraag van een twaalfjarige hoe je het kunt ,,aanvragen'' op een originele manier, geeft ze enkele concrete tips: ,,Schreeuw luidkeels aanmoedigingen vanaf de rand van het voetbalveld als hij speelt, ook al maakt hij geen enkel doelpunt,'' of ,,Geef haar een knalgeel badeendje en vraag of dat in jouw plaats bij haar in bad mag zitten.''

WANNEER ze op een vraag geen pasklaar antwoord heeft, geeft ze dat ook toe. Die eerlijke, onbevangen aanpak werkt geruststellend en haalt het onderwerp helemaal uit de taboesfeer. En dat is nodig, want uit de vragen blijkt dat veel kinderen wat onzeker zijn over dat vreemde ding dat ,,seks'' heet. Zoals de negenjarige Bo, die vraagt ,,waarom wij rare snoeten trekken als we het woord 'seks' horen'', of de tienjarige Betül, die tongzoenen maar vies lijkt te vinden. Uit de vragen blijkt weliswaar ook dat de technische kennis van kinderen over seksualiteit is toegenomen in vergelijking met vroeger. Zo zijn er genoeg dertienjarigen die min of meer weten wat de Kamasutra is, of die weet hebben van verschillende standjes, maar die toegenomen kennis neemt de onzekerheid niet weg. Kolet Janssen vindt dat op die onzekerheid best wat dieper mag worden ingegaan. Ze maakt haar lezers duidelijk dat seks iets heel natuurlijks is, dat bij het leven hoort. Het is ,,een heerlijk spel waar je je hele leven plezier kunt van hebben.'' Maar het is ook niet alleenzaligmakend. ,,Als je te jong bent voor de inhoud, is de vorm van seks alleen maar een armzalige verpakking. De leeftijd tussen de kindertijd en de volwassenheid heeft zoveel andere verrassingen. Het is de tijd waarin je moet leren hoe je iets van jezelf aan anderen kunt vertellen. Hoe je kunt luisteren naar anderen. De tijd waarin je beetje bij beetje achterhaalt wat echt iets voor jou is en wat zeker niet. [...] Seks kan immers niet losstaan van al de rest.'' De belangrijkste raad die Kolet Janssen de kinderen meegeeft, is dat ze beter pas aan seks kunnen beginnen als ze zich er helemaal klaar voor voelen. ,,Nooit iets doen waar je geen zin in hebt en waar je niet achter kunt staan. [...] Seks is iets wat pas echt leuk is als je het allebei helemaal uit vrije wil doet.''

Seks, hoe voelt dat is prachtig vormgegeven, met een stevige kaft en een verzorgde lay-out. Technische tekeningen over het voortplantingsstelsel vind je er niet in terug, wel speelse illustraties van Klaas Verplancke, die helemaal passen bij de openhartige toon van het boek. Sommige tekeningen zijn ronduit hilarisch, zoals de sneeuwman met het condoom en het meisje dat haar bloedneus stelpt met een tampon. Andere zijn vertederend, zoals de tekening van een gelukzalig zwevend jongetje uit wiens broek vlinders komen gefladderd of de zwangere vrouw met een bloementuintje op haar buik. Verplanckes luchtige, humoristische tekeningen zorgen voor een relativerende noot. Ze tonen dat er met seks ook al eens gelachen mag worden en dat werkt bevrijdend.

Seks, hoe voelt dat is niet zozeer bedoeld om van voren naar achteren uit te lezen. Het is meer een naslagwerk, een boek dat kinderen en jonge pubers af en toe ter hand kunnen nemen als ze met vragen zitten. Je zou het een uitstekend voorlichtingsboek kunnen noemen, maar het is meer dan dat. Voor (bijna-)pubers is het een spannende ontdekkingsreis naar hun veranderende lichaam en naar de technische en emotionele kanten van de ,,kriebels in de buik''. Een absolute aanrader.

KOLET JANSSEN, Seks, hoe voelt dat, Davidsfonds/Infodok, Leuven, 160 blz., 17,25 euro. Voor 10+.