Dinsdag

Waarom heeft het hoofdpersonage van 'Dinsdag' geen naam?

ELVIS PEETERS: Omdat hij om het even wie kan zijn. Hij woont in een buitenwijk van Brussel, maar het zou ook ergens anders kunnen zijn. Hij is een Elckerlyc, de opportunist die nooit zelf initiatief neemt, maar de dingen die op hem af komen zo weet te manipuleren dat hij er voordeel bij heeft. Hij is niet sociaal of asociaal, maar gewoon een individu uit onze hedendaagse samenleving. Je weet als buitenstaander niet welk vlees je in de kuip hebt, maar hij weet wel wat hij wil, ook al heeft hij geen grote idealen of verwachtingen. En hij zorgt ervoor dat hij achteraf geen spijt heeft. Een echte Rudy De Leeuw dus.

Word je niet woedend van dat soort mensen?

PEETERS: Achter de meeste zaken die wij schrijven, zit verontwaardiging of woede, maar we willen wel literatuur brengen, geen ideologie. Daarom moeten we onze woede, die vooral tegen het vrijemarktdenken gericht is, beheersen. Vandaar ook die oude man. Die doet geen vlieg kwaad, denken we dan al gauw, maar kijk naar de Eternitbaron van 91 die recent tot zestien jaar cel veroordeeld werd. Die draagt verantwoordelijkheden uit het verleden, en dat geldt ook voor onze hoofdfiguur.

Zouden we hem kunnen zien als de personificatie van wat filosofe Hannah Arendt de banaliteit van het kwaad noemde?

PEETERS: Het was niet de bedoeling, maar je zou wel eens gelijk kunnen hebben. Ik hou enorm van Arendts werk, onbewust heeft het dus misschien meegespeeld. Zij wees er al op dat de mens als individu niet bestaat. Hij krijgt slechts betekenis door zijn relaties met anderen. Pas wanneer het slecht gaat, komt het woord solidariteit weer naar boven, zoals vandaag in Griekenland. Als je geld hebt en in een verzorgingsstaat woont, heb je geen solidariteit meer nodig. Dan hoef je geen verantwoordelijkheid meer te dragen. Vroeger was je bijvoorbeeld solidair met je bejaarde ouders en kwamen ze bij jou inwonen, nu trekken ze naar een serviceflat. Daardoor is het al individu en zelfontplooiing wat de klok slaat, met een weerzinwekkend opportunisme als resultaat.

Elvis Peeters , PODIUM, 171 BLZ., euro 17,50.

Je haat ze of je bent er absoluut weg van, maar de boeken van Elvis Peeters laten niemand onberoerd. Wij , de vorige roman, toonde de seksuele uitspattingen van acht jonge individualisten heel expliciet zonder ze te veroordelen. In Dinsdag gaat Peeters subtieler, maar misschien ook wel dieper te werk bij het portretteren van een 76-jarige man. Enerzijds houdt die van de duif die over de nok van zijn dak schuifelt en denkt hij met weemoed terug aan de twee vrouwen die hij overleefd heeft, anderzijds vertelt hij zonder enige gêne hoe hij gestolen, gemoord en gebrandschat heeft.

Op zijn zestiende verkrachtte hij zijn eerste slachtoffer, waarna hij door zijn ouders naar 'de Congo' werd gestuurd om te helpen op de plantage van zijn zus. Al na een paar weken hield hij het daar voor bekeken en trok hij er alleen op uit, eerst als automecanicien en copiloot voor een koloniale Brusselse autoracer die zonder verpinken zijn eigen zwarte mecanicien doodrijdt, daarna als drukker en uiteindelijk als huurling bij de gevreesde Simba's. Zo strijkt hij neer in de missiepost die gerund wordt door een Guido Gezelle lezende priester die hem ooit uit de nood heeft geholpen. Wat volgt is een typische Elvis Peetersscène, waarin de schatplichtigheid aan Bret Easton Ellis duidelijk wordt. In uiterst precieze, koelbloedige bewoordingen wordt beschreven hoe paters verminkt worden en met het mes op de keel verplicht worden om een stel nonnen te verkrachten. De man houdt zich aanvankelijk wat op de vlakte, tot de Simba's zich op hun beurt aan Gods bruiden beginnen te vergrijpen. Dan stapt hij af op de mooiste non van allemaal en met een air van 'iemand moet het toch doen'verheugt hij zich al op het doorboren van haar maagdenvlies.

In het leven komt het erop aan de spijt niet toe te laten, weet de man, en daar heeft hij geen enkele moeite mee. Elvis Peeters slaagt er fenomenaal goed in de ziel van de collaborateur te doorgronden, hij die geen idealen heeft en slechts het eigen opportunisme als leidraad neemt. Hij doet dit zonder ooit sloganesk of platvloers te worden. Dinsdag is een teder portret van iemand die net zo goed je buurman kan zijn en grossiert in levenswijsheden als: 'Een mens moet zijn plek kennen en die ligt uiteindelijk altijd onder de grond.' Precies, beste vriend, denk je nadat je dit verontrustende, en tegelijk bijzonder relevante boek gelezen hebt, en het is daar dat je thuishoort.