Het verdriet van de engelen
Jón Kalman Stefánsson
Marcel van Engelen (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : Kast 11-13 904.1 ENGE |
28/02/2014
In Het kasteel van Elmina treedt de Nederlandse journalist Marcel van Engelen in het spoor van de Nederlandse slavenhandel in Afrika, zoals de ondertitel luidt. Bijna drie eeuwen lang, van 1612 tot 1872, bezat Nederland een tiental forten aan de toenmalige Goudkust (het huidige Ghana), waarvan het belangrijkste het kasteel van Elmina was. Hiervandaan werden Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen naar Noord- en Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied verscheept. Van Engelen beschrijft de eerste contacten van Portugezen en later Nederlanders met de Goudkust, hoe de slavenhandel begon, de verovering van het door de Portugezen gebouwde fort van Elmina en hoe leven en handel rond dit fort verliepen.
Dit boek is echter meer dan enkel maar een historische studie van de Nederlandse trans-Atlantische slavenhandel. Zoals de ondertitel aangeeft, treedt de auteur in het voetspoor van de slavenhandel. Van Engelen trekt vanaf de kust het Afrikaanse binnenland in en bezoekt de plaatsen vanwaaruit de slaven werden weggevoerd. Hij gaat het gesprek aan met de lokale historici en gidsen van aan de slavenhandel gerelateerde sites, zoals inlandse slavenmarkten en slavenforten.
Gaandeweg verdiept hij zich in de discussie rond de slavenhandel die de laatste jaren in Nederland is opgelaaid. Was de slavenhandel niet minstens zo Afrikaans als Europees? Met andere woorden, sloot de Europese trans-Atlantische slavenhandel niet aan bij iets wat al eeuwen tevoren in Afrika gangbaar was? Was Afrika niet minstens even verantwoordelijk? Van Engelen gaat daarbij te rade bij zowel Nederlandse als Amerikaanse en Afrikaanse historici en beschrijft de historikerstreit met betrekking tot de slavenhandel. Die laat zich samenvatten in het dramatiseren versus relativeren van de spanning. Daarbij wijst hij op de uiteenlopende opvattingen over slavernij en slavenhandel in Afrika vóór het contact met de Europeanen, en die in het vroegmoderne Europa.
Wat het boek nog interessanter maakt, is dat van Engelen oog heeft voor de variërende betekenisgeving van dit dramatisch verleden naargelang het Afro-Amerikanen dan wel Afrikanen betreft. De Afro-Amerikanen, als afstammelingen van de verscheepte slaven, bezoeken als toeristen die het gemaakt hebben het gebied vanwaaruit hun voorouders zijn weggevoerd. De actuele West-Afrikanen, afstammelingen van ‘collaborerende’ Afrikanen die aan de Europeanen slaven verhandelden, zijn enerzijds beschroomd over hun verleden maar verdienen anderzijds aan de toeristische exploitatie van de aan slavenhandel gerelateerde sites.
In de epiloog maakt de auteur een persoonlijke synthese, waarin hij zowel wijst op de Afrikaanse betrokkenheid als de Europese verantwoordelijkheid, waardoor het een minder zwart-witte geschiedenis wordt. Van Engelen schrijft soepel en vlot. Zijn werk vertoont affiniteit met dat van Frank Westerman. Kortom, een lezenswaardig boek. [Walter Smits]
Peter Turk
In 1637 veroverde de West-Indische Compagnie het kasteel van Elmina in het huidige Ghana op de Portugezen. In de twee eeuwen daarna was deze vesting het centrum van de Nederlandse slavenhandel. De auteur, journalist, raakte gefascineerd door deze geschiedenis. In hoeverre was de slavenhandel een Afrikaanse aangelegenheid? Hoe kwamen de Nederlanders aan hun slaven? En hoe denken de afstammelingen van die slaven die nu leven in Suriname, de Antillen en Nederland over dat verleden? Van Engelen concludeert dat slavernij al ver voor de komst van de Europeanen tot de Afrikaanse cultuur behoorde, dat Afrikanen evenzeer als Europeanen bij de mensenhandel betrokken waren en dat het slavernijverleden bij een aantal afstammelingen van zowel handelaars als slaven nog steeds niet is verwerkt, althans ongemakkelijk bespreekbaar is. Emoties vertroebelen maar al te vaak het zicht op de historische feiten. In een prettige afwisseling van hoofdstukken over de historie, verslagen over bezoeken aan locaties en interviews met historici, activisten en andere betrokkenen stelt Van Engelen dit aan de orde. Slavernij blijkt een gecompliceerder fenomeen te zijn dan de meeste mensen aannemen. Een prettig leesbaar en genuanceerd boek voor een breed publiek.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.