Ssst! : we hebben een plan

Vier kabouterachtige wezentjes staren de lezer aan vanaf de hemelsblauwe cover. Ze hebben wel wat weg van de Daltons, zo keurig op lengte gerangschikt. Het viertal heeft duidelijk snode plannen, zo blijkt uit hun opgeheven wijsvingertjes, bivakmutsen en de oorlogsverf op hun gezicht. Een van de kaboutertjes, de kleinste van het stel, staat een beetje afgezonderd van de rest. Wie niet sterk is, moet slim zijn: uiteindelijk zal hij diegene zijn die hun missie doet slagen. Nou ja, bijna dan. Want zoals we gewend zijn van Chris Haughton, eindigt dit verhaal met een leuke twist.
Qua opzet lijkt Ssst! We hebben een plan sterk op Haughtons eerste prentenboek Mama kwijt. Dat herhaling, kleurschakering en visuele aanwijzingen zijn grote fort zijn, blijkt ook hier. Het plan van de kaboutertjes bestaat erin een vogel te vangen. Met zijn felroze verentooi is het beest niet te missen in het bos van blauwtinten. De vogel ontgaat ook het kleinste kaboutertje niet, die het beestje telkens enthousiast zwaaiend begroet. Waarna zijn drie broers zich zichtbaar geïrriteerd omdraaien en hem tot stilte manen. Vervolgens benaderen ze het dier voorzichtig, tellen tot drie en botsen dan steevast tegen elkaar op in een poging hem te vangen. Waarna de vogel in alle sereniteit wegvliegt. Dit stramien herhaalt zich een paar keer in tekst en beeld, waarbij de plek van de vogel en het attribuut dat de kaboutertjes bij zich dragen telkens iets verraadt over de methode waarmee ze het dier hopen te vangen: zit de vogel in de boom, dan gebruiken ze een ladder; dobbert hij op het water, dan peddelen ze erheen op een boomstronk. Deze techniek stelt de jonge lezer in staat causale verbanden te leggen.
Wanneer het plan tot drie keer toe is mislukt, slaat het kleinste kaboutertje toe, dat steeds van op een afstandje toekeek. Deze omkeer wordt extra benadrukt door een wisseling van kleur en perspectief: het harde blauw maakt plaats voor vredig wit en er wordt ingezoomd op het kaboutertje en de vogel. Het vredesoffer van het kleintje, een stukje brood, slaat aan. Nu krijgt het herhaalde ‘één twee drie’ een leuke twist, want het slaat op de vogels die erbij komen om een graantje mee te pikken. De andere kabouters kijken vol ontzag toe. Meteen halen ze hun vangnetjes tevoorschijn, maar dat is buiten de boze moedervogels gerekend, wier silhouetten de oplettende lezer doorheen het verhaal al gespot had in de bomen.
Met Ssst! We hebben een plan bouwt Haughton verder aan een oeuvre van prentenboeken voor peuters vanaf een jaar of drie. Zijn illustratiestijl is duidelijk herkenbaar aan de grove vormen, speelse kleurschakeringen en de karakteristieke figuurtjes met enorme sprekende ogen. In principe hebben zijn prenten geen tekst nodig, maar de spaarzaam gekozen woorden, in dialoogvorm en vol repetities en variaties, geven ze net wat meer cachet. Dit prentenboek onderscheidt zich niet van Haughtons eerdere werk: opnieuw een vrolijk verhaal met een leuke twist. [Kyra Fastenau]