De kloof

Jan Terlouws jeugdroman De kloof dateert al van 1983 en is nu aan zijn negentiende druk toe. Deze editie is voorzien van een blauwige softcover die het boek een modern jasje moet aanmeten. Het boek zelf is ‘vintage Terlouw’ en past in het rijtje waarin ook Koning van Katoren thuishoort: een exotisch, sprookjesachtig decor en een duidelijke moraal. Ditmaal niet over ecologie, maar over de verhouding tussen rijk en arm.
Het land Berg-en-Dal wordt al 45 jaar doormidden gescheurd door een diepe kloof. De inwoners van het welvarende Bergen hebben daar weinig last van, maar in Dal betekent de scheiding doffe ellende. Er waren ooit plannen voor een grote brug over de kloof, maar die is er nooit gekomen. De zestienjarige Ginder groeit op in Bergen en krijgt na de dood van zijn grootmoeder enkele documenten in handen, waaruit blijkt dat de bouw van die brug misschien wel moedwillig werd tegengehouden. Ginder is een ondernemende jongen, zoals je die wel vaker in Terlouws boeken aantreft. Hij reist af naar Dal, om samen met zijn vader, die jaren eerder uit Bergen vertrok, de oplossing te zoeken. Tijdens de slopende karavaanreis naar Dal ontmoet Ginder de goochelaar Escamo, de vervelende kreupelrijmer Joren Verloren en de gehavende ambtenaar Domen Compagne, wiens dochter algauw het liefje van Ginder wordt.
Met die vreemde cast gaat Terlouw aan de slag. Na een slome start, waarin de symboliek van de kloof (tussen noord en zuid, tussen rijk en arm) wel erg nadrukkelijk aanwezig is, komt het verhaal in een stroomversnelling. De jonge Ginder ziet zich verstrikt in een intrige, waarbij zijn idealisme botst op de cynische krachtverhoudingen tussen Berg en Dal. Ook een aantal van de ‘compagnons de route’ in wie Ginder veel vertrouwen stelde, blijken een dubieuze rol te spelen.
Bijna dertig jaar na zijn verschijning heeft De kloof de tand des tijds redelijk goed doorstaan. Een reden daarvoor is zeker de vaardig vertelde plot. De manier waarop Ginder onzacht wordt geconfronteerd met de cynische ondertoon van het noord-zuiddebat is ook voor hedendaagse lezers een eyeopener. Intussen is het debat over ontwikkelingshulp en -samenwerking echter drie decennia verder, waardoor Terlouws verhaal hier en daar craquelures begint te vertonen. De basis van het boek, de kloof tussen twee landen - eigenlijk werelden - blijft echter na al die jaren nog steeds overeind.
[Michiel Leen]