Bas is geen beer
Emy Geyskens
Jan de Bas (Auteur)
31/12/2005
Cees Erkelens (1889-1959) was een verdienstelijk renner voor en na de Eerste Wereldoorlog. Dat was een tijd waarin het wielrennen in Nederland nog niet zo'n hoge vlucht genomen had als in Frankrijk en België. Het protestantisme, en dan vooral de gereformeerde kerk, keurde wielrennen en professionele sport in het algemeen af. De overheid volgde die stelling zo'n beetje en maakte het de organisatoren van wielerwedstrijden niet gemakkelijk. Erkelens, wegkampioen van Nederland in 1912, reed dan ook niet veel in het buitenland, op enkele wedstrijden in buurlanden na. In de zesdaagsen miste hij daarom ervaring.
De uitdrukking 'hervormd op wielen' paste Cees Erkelens als gegoten, omdat hij als hervormde (van het liberale, vrijzinnige type) vasthield aan zijn rennersdroom en een professionele carrière wist uit te bouwen. De druk om te stoppen was soms groot en kwam bv. van zijn inwonende schoonvader. De renner zelf was 'zoekend' in zijn geloof, en was, na zijn carrière, nu eens actief binnen de eigen hervormde gemeenschap, dan weer passant bij meer conservatievere en 'bevindelijke' strekkingen. Zijn sympathie voor dominee Kersten en de Staatkundig Gereformeerde Partij deed hem tijdens de oorlog zelfs in pro-Duits vaarwater belanden, hoewel hij geen actieve collaborator was. In zijn (tijdelijke) job als bureauhouder van voedselvoorziening wist hij zelfs enkele streekgenoten te redden van verplichte arbeid in Duitsland.
Jan de Bas, kleinzoon van Erkelens, brengt ons een afwijkende, verrassende rennersbiografie, waar nu eens niet de uitslagen en het karakter van de renner voorop staan, maar de sociale context van zijn leven, wat een rijk portret oplevert van de toenmalige wielerwereld en de religieuze gemeenschap. Bij momenten wordt die religieuze klemtoon te veel -- zo herhaalt de auteur iets teveel waarom wielervermaak en wedstrijden op zondag afgekeurd werden. De auteur brengt veel respect voor de integriteit van Cees Erkelens, en zoekt steeds naar continuïteiten in zijn leven: de liefde voor de fiets, en de constante zoektocht naar een eigen religieuze beleving. [Chris Bulcaen]
B.N. Swienink
De auteur, historicus, docent en dichter, schreef een biografie over zijn grootvader, de in 1890 geboren wielerkampioen Cees Erkelens uit Hazerswoude. Naast de wielergeschiedenis worden tegelijkertijd het religieuze leven en denken in die periode uit de doeken gedaan. In detail maakt de auteur duidelijk hoe een eenvoudige slagersjongen kon uitgroeien tot een profwielrenner. Samen met vele andere bekende wielergrootheden uit die tijd maakte Erkelens het weg- en baanwielrennen, tegen alle sociale en religieuze weerstanden in, populair. Een prachtige historische schets over het leven van een sportman, die tegen de verdrukking in zijn doel wilde bereiken en waarmaakte. Eerder publiceerde de auteur o.a. 'Een mijter zonder kruis' over de rol van Sint-Nicolaas in de protestantse pers*. Geïllustreerd met een aantal zwartwitfoto's. Met notenapparaat, bronnenlijst en personenregister.