Een schitterend wit : een vertelling
Jon Fosse
Jon Fosse (Auteur), Edith Koenders (Vertaler), Adriaan van der Hoeven (Vertaler)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij Oevers, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : FOSS |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Oevers, 2020 |
VOLWASSENEN : ROMANS : FOSS |
Arjan Peters
2/ei/23 m
Een onbegrepen schilder, schizofreen, die voor mensen in de buurt in Stavanger brandhout zaagde en hakte, en dan hardop kon roepen dat hij bijna alle schilders zou gaan vermoorden ('niet allemaal, maar bijna allemaal'): tijdens zijn leven, dat op 6 januari 1902 eindigde in het armenhuis, leek het er niet op dat Lars Hertervig ooit een schilder van naam zou worden. Dat is niettemin postuum gebeurd: zijn deels fantastische landschappen en luchten worden nog dagelijks bewonderd in de musea van Stavanger en Oslo.
In zijn bedwelmende roman Melancholie I (1995) probeerde de Noorse auteur Jon Fosse te achterhalen waar het is misgegaan in Hertervigs leven, die immers als jongeling een grootse carrière tegemoet leek te gaan, toen hij in zijn Düsseldorfse leerjaren mentaal instortte en terugkeerde naar zijn geboortegrond. Anderhalf jaar geleden verscheen de Nederlandse vertaling van Fosses buitengewone prestatie, die de tragische zenuwlijder zelf het woord gaf, waardoor de lezer aan den lijve voelt hoe reddeloos sensitief deze eenling geweest moet zijn.
Nu is ook Melancholie II (1996) vertaald, te lezen als een beperkte appendix bij dat manische eerste deel, want hierin laat Fosse een zus van de gekwelde schilder terugblikken op zijn leven, in 1902, kort nadat Lars het leven heeft gelaten. Met deze zus, Oline, is ook van alles aan de hand: ze heeft pijn aan haar voeten, is incontinent, vergeetachtig, en als ze bij een andere broer op ziekenbezoek gaat, heeft ze niet eens in de gaten dat de roerloze figuur in het bed tot wie ze een monoloog richt, al niet meer in leven is.
Bij flitsen komen er herinneringen boven aan haar wonderlijke broer, die kon weghollen naar het strand als hij niet in een driftbui ontstak, en daar dan op drijfhout en papier de prachtigste natuurtaferelen kon schilderen: 'Ik kijk naar de tekening van onze bergen en onze boot en ik zie dat de tekening erg lijkt op Lars als hij zich zo voelt, natuurlijk lijkt de tekening op onze bergen en onze boot maar verder lijkt die vooral op Lars zoals hij af en toe is. Ik vind het wonderlijk om te zien hoe de tekeningen aan Lars doen denken wanneer hij zich zo voelt. Ze zijn zwart op dezelfde manier waarop Lars zwart is. De duisternis is dezelfde. Het is een duisternis die niet dood is, maar die straalt, een stralend duister, als het ware.'
Op zijn bekende, vertragende wijze, vol hernemingen en modulaties, waarmee Fosse is uitgegroeid tot wereldvermaard toneelschrijver en romancier, laat hij de zus van Lars Hertervig achteromkijken. Ook Oline heeft ze duidelijk niet meer allemaal op een rijtje. Maar de vervreemding die de lezer bekruipt - herinnert Oline zich dit, of is ze aan het ijlen? -, past wonderwel bij het grensgebied tussen waan en werkelijkheid dat Fosse verkent, en waaruit zowel onwaarschijnlijke tragiek als grote kunst kan voortkomen.
****
Uit het Noors vertaald door Edith Koenders en Adriaan van der Hoeven. Oevers; 136 pagina's; € 18,95.
Dr. Nelleke Manneke
Vervolg op 'Melancholie I'* over het leven van de aan een psychische stoornis lijdende Noorse schilder Lars Hertervig (1830-1902). Dit deel, geschreven in 1996, speelt zich af gedurende één dag in Stavanger in 1902 kort na de dood van Lars. Aan het woord is Oline, de zus van de schilder. Ze is een oude vrouw en haar dag bestaat uit herhalende taken en gedachten. Haar falende lichaam zit haar dwars; ze heeft zere voeten, is vergeetachtig en lijdt aan incontinentie. Een groot deel van de tijd brengt ze dan ook door op het sekreet en op de po. Daar herinnert zij zich haar broer; een kind dat moeilijk paste in de dominante sfeer van hun vader, lange zwerftochten ondernam in de natuur en zijn eerste tekeningen maakte op stukjes drijfhout. Olines herinneringen worden afgewisseld met lichamelijk ongemak en de voor Oline steeds zwaardere realiteit van alledag, zoals het sterfbed van een andere broer, maar ook het kopen van vis. Oorspronkelijke roman waarin handelingen, kwalen en gevoelens zo dicht op de persoon zijn beschreven, dat lezen bijna een fysieke ervaring wordt. De Noorse auteur (1959) kreeg in 2010 de Ibsen-prijs voor zijn toneelstukken, in 2014 de European Prize for Literature en in 2015 de Literatuurprijs van de Noordse Raad.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.