Veilig en wel op het internet

De digitale wereld heeft veel voordelen, maar helaas zijn er ook heel wat valkuilen. Hoe kan je jezelf wapenen tegen cybercriminelen? Waar kan je terecht wanneer het toch mis gaat? 

1. Opgelet voor deze (nieuwe) fraudevormen

Bankmedewerkers komen niet aan huis en zullen ook nooit telefonisch vragen om je bankkaart op te sturen of één van je codes door te geven. Ook Card Stop zal jou nooit zelf opbellen om je rekening te blokkeren in geval van fraude. Krijg je een onverwacht, vreemd telefoontje – zogezegd – van je bankkantoor of Cardstop? Haak in en bel zelf op door het juiste nummer op te zoeken op hun officiële website en zelf het juiste nummer in te toetsen.

Let op voor 'Wangiri'-fraude: Je telefoon rinkelt één keer, daarna wordt de oproep afgebroken. Of je krijgt een bericht op je gsm met de vraag om snel terug te bellen. Zowel de oproepen als de berichtjes komen van buitenlandse nummers. Als je dit nummer terugbelt, dan kom je op een betaalnummer terecht en kan je veel geld verliezen.

Tip: Blijf op de hoogte van nieuwe oplichtingsvormen via Safeonweb. Installeer hun app.

2. Wees alert voor phishing

Phishingmails en valse berichten zijn soms maar door kleine details te herkennen. Cybercriminelen bootsen berichten van de overheid, banken, itsme®, pakketbezorgers, energieleveranciers, incassobureaus,… maar al te graag na. Let op deze kenmerken:

• Wanneer een mailtje, berichtje, voorstel … te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het ook (meestal) niet waar! 
• Onverwacht en zonder reden: je kocht niets, had lang geen contact, …
• Onbekende afzender: Controleer het e-mailadres wanneer je de afzender niet kent, bv. door het te Googlen.
• Tijdsdruk: De situatie is zogezegd dringend.
• Angst: Je wordt bang gemaakt voor de gevolgen als je niet handelt. Je zal bijvoorbeeld geld mislopen. 
• De aanspreking is onpersoonlijk, bijvoorbeeld ‘Beste’ of ‘Geachte’ in plaats van jouw naam.
• Details ontbreken, bijvoorbeeld bij een factuur die nog moet betaald worden. 
• Taalfouten: Lees goed na, want ook dit kan een teken zijn.
• De link waarop je moet klikken is niet van de organisatie. Tip: Zweef (niet klikken) met je muis over de link. Is de domeinnaam, het woord voor .be, .com, .eu, .org, … en voor de allereerste slash “/”, niet de naam van de organisatie? Klik dan niet!

Opgelet: Geef nooit je wachtwoorden en codes door!

Dankzij sterke wachtwoorden beveilig je jouw account en gegevens. Pin-, puk- of response codes zorgen ervoor dat je veilig online kan bankieren. Geef ze niet door, via verdachte links of telefonisch! 

3. Veilig shoppen

Koop enkel via betrouwbare webshops. Zoek webshops eens op via Trustpilot en doe de webshop check vooraleer je iets koopt. Officiële webshops zijn verplicht om met 2-stapsverificatie te werken. Moet je bij je betaling geen twee stappen zetten, dan is er iets niet pluis. 

Gebruik bij het betalen alleen gekende, veilige betaalmethodes zoals Maestro, Bancontact, iDeal, PayPal, ... Vermijd methodes zoals Western Union of MoneyGram. Visa en Mastercard geven een extra veiligheid en verzekering wanneer er toch iets fout zou lopen. 

4. Gebruik sterke wachtwoorden

• Een veilig (‘sterk’) wachtwoord bevat een complexe opeenvolging van minstens 15 tekens: (hoofd)letters, cijfers en leestekens.
• Vermijd jouw naam, woonplaats, bedrijf, … of woorden uit een woordenboek.
• Hergebruik wachtwoorden niet, zeker niet bij belangrijke websites met privacygevoelige info of betaalgegevens.
• Wijzig je wachtwoord elk half jaar.
• Vind je het ook zo moeilijk om al die verschillende wachtwoorden te onthouden? Gebruik een veilige wachtwoordkluis van bv. Bitwarden of Dashlane.

5. Schakel 2-stapsverificatie in en gebruik itsme®

Met 2-stapsverificatie kan je ongewenste personen buiten houden, zelfs al kennen ze je wachtwoord, want de tweede stap kunnen ze niet uitvoeren. Die tweede stap bestaat uit zaken die jij hebt, bent of weet:

• Een code doorgeven die je via sms of mail krijgt.
• Jouw vingerafdruk, iris- of gezichtsscan gebruiken.
• Een bevestigingsapp gebruiken zoals itsme®.

6. Denk na over welke digitale sporen jij achterlaat

• Zet jouw sociale media accounts privé in plaats van openbaar.
• Accepteer geen vriendschapsverzoeken van mensen die je niet kent. Oplichters maken soms gebruik van nepaccounts.
• Controleer de privacy-instellingen van jouw sociale media.
• Meld je steeds af van een toestel dat je met anderen deelt. 

7. Hulp nodig? Ga naar een Digipunt

Twijfel je of een e-mail phishing is of echt? Wil je weten hoe je een veilig wachtwoord kiest? Wil je 2-stapsverificatie instellen? Stel je vraag gratis op één van de Digipunten in Roeselare.

8. Zet de juiste stappen wanneer het misgaat

Hoewel we heel wat tips gaven om je te wapenen, zijn cybercriminelen en -schurken niet altijd even gemakkelijk te omzeilen. Ging het mis? Ben je geld kwijt? Volg dit stappenplan

Meer tips bij phishing, gelekte naaktfoto’s en cyberpesten? Bekijk onze handige stappenplannen en getuigenissen. 

Geld kwijt? Cyberpesten? Naaktfoto gelekt? 
Stappenplannen voor als het mis gaat

SOS! Het ging mis!

De digitale wereld heeft veel voordelen, maar helaas zijn er ook heel wat valkuilen. Hoewel we heel wat tips geven om je te wapenen, zijn cybercriminelen en -schurken niet altijd even gemakkelijk te omzeilen. Phishing, cyberpesten, gelekte naaktfoto's, … Waar kan je terecht wanneer het mis gaat? Waar kan je klacht indienen? Waar vind je een luisterend oor? 

Dankzij getuigenissen van slachtoffers en stappenplannen vind je een antwoord op de vraag wat je kan doen wanneer het mis gaat. Onthoud vooral: praat erover. Voor jezelf en om anderen te waarschuwen.

Stappenplan

Wat doe je als je geld bent verloren door phishing of andere vormen van internetfraude?

STAP 1: CONTACTEER JE BANK

Bel je bank en laat je bankrekening(en) blokkeren! Banken zijn 24/7 bereikbaar. Surf naar Cardstop België voor het telefoonnummer van jouw bank – ook buiten de kantooruren. Tip: Sla dit nummer op in je contacten!

STAP 2: CONTACTEER CARDSTOP

Bel Cardstop via 078 170 170 en laat je bankkaart blokkeren! Dit nummer is ook vanuit het buitenland te bereiken via +32 78 170 170.

STAP 3: VERANDER JE CODE(S) EN WACHTWOORDEN

Pas wachtwoorden en codes aan die je doorgaf aan de cybercriminelen. Ook als je ze voor andere websites of apps gebruikt.

STAP 4: DOE ZO SNEL MOGELIJK AANGIFTE BIJ DE POLITIE

Dien een klacht in bij de politie en geef zoveel mogelijk informatie. Maak hiervoor een afspraak via www.politiezoneriho.be of via 051 26 26 20. Neem bewijsmateriaal (bv. screenshots van berichten, e-mails, rekeningafschriften, …) mee. Het PV-nummer geef je door aan de bank voor jouw dossier.

STAP 5: SPREEK EROVER

Voor emotionele, juridische en praktische ondersteuning kan je rekenen op de medewerkers van Slachtofferhulp van het CAW (0800 13 500). Spreek erover voor jezelf en om anderen te waarschuwen. Doorbreek het taboe, want het kan iedereen overkomen. 

Stappenplan

Ben je het slachtoffer geworden van cyberpesten? Dit is wat je kan doen.

STAP 1: ZORG VOOR JEZELF

Wie online gepest wordt, reageert op zijn eigen manier. Het is heel normaal dat je angstig, verward, prikkelbaar, kwaad of verdrietig bent. Je kan je ook schuldig of beschaamd voelen, waardoor het moeilijk is ermee naar buiten te komen. Als slachtoffer vraag je je soms ook af of je niet overdrijft. Daarom is het belangrijk om hulp te zoeken. Dat is soms moeilijk, maar zo’n ingrijpende gebeurtenis kan je vaak niet alleen verwerken.  

STAP 2: SPREEK EEN VERTROUWENSPERSOON AAN EN ZOEK STEUN

Zoek steun bij iemand die je vertrouwt. Vrienden, familie, … kunnen naar je luisteren en je bijstaan. Door erover te praten kan je samen overleggen hoe je best hulp zoekt en hoe je bijgestaan wil worden. Je kan ook bij Slachtofferhulp van het CAW (0800 13 500) terecht. 

Als minderjarige spreek je best ook een volwassene (ouder, broer of zus, leerkracht, CLB) aan. Je kan ook altijd (anoniem) bellen of chatten met een medewerker van Awel of Child Focus (116 000).

STAP 3: WEG MET DE PESTER!

Blokkeer de persoon die jou pest en meld het pesten bij de website waarop je benaderd werd.

STAP 4: VERZAMEL BEWIJSMATERIAAL

Probeer zoveel mogelijk bewijs te verzamelen; dat kan helpen om de dader te identificeren. Bewaar berichten, sms’jes, e-mails, brieven en voicemailberichten en noteer wat er op welk moment is gebeurd. Bij cyberpesten kunnen screenshots van chatgesprekken of berichten bewijsmateriaal zijn. 

STAP 5: DOE AANGIFTE

Als je aangifte doet van cyberpesten, kan de politie onderzoeken wat er gebeurd is. Maak hiervoor een afspraak via www.politiezoneriho.be of via 051 26 26 20.

Aangifte vergroot de kans dat de feiten onderzocht worden en de dader(s) gevat worden. Het kan je als slachtoffer ook een gevoel van rechtvaardigheid geven. Opgelet: cyberpesten is niet altijd strafbaar. Er moet sprake zijn van een misdrijf (bv. belaging) vooraleer de politie iets kan ondernemen. Je kan je bij de aangifte laten bijstaan door iemand die je vertrouwt.

Meer weten over wat je kan doen of waar je terecht kan? Surf naar Cyberpesten | Slachtofferzorg.

Stappenplan

Werd er een naaktfoto van jou verspreid? Dit is wat je kan doen.

STAP 1: SPREEK EEN VERTROUWENSPERSOON AAN

Wanneer je naaktfoto gelekt werd, geraak je mogelijk in paniek. Neem iemand uit je omgeving in vertrouwen. Als minderjarige vertel je het best ook aan een volwassene (ouder, broer of zus, leerkracht, CLB). Die kan je helpen om verdere stappen te ondernemen en je zal je minder alleen voelen. Je kan ook bij Slachtofferhulp van het CAW (0800 13 500) terecht.

STAP 2: NEEM CONTACT MET EXPERTS

Minderjarigen kunnen (anoniem) bellen of chatten met een medewerker van Child Focus (116 000). Voor volwassenen is het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (0800 12 800) de referentie.

STAP 3: VERZAMEL BEWIJSMATERIAAL

Bewijsmateriaal kan helpen om de dader te vinden en/of aan te klagen. Maak screenshots van chatgesprekken, apps of websites waar je foto's opstaan. Zorg daarbij dat je de url in beeld hebt. 

STAP 4: CONTACTEER DE VERSPREIDER(S)

Weet je wie jouw naaktfoto’s heeft doorgestuurd? Neem dan contact op met de (mogelijke) verspreider. Leg uit dat dit strafbaar is en vraag om hier onmiddellijk mee te stoppen. Doe hetzelfde met mensen waarvan je weet dat ze jouw beelden verder hebben doorgestuurd, want ook dat is strafbaar.

Tip: Probeer dit wel discreet te doen: als je mensen aanspreekt die nog niet op de hoogte zijn van de situatie, stijgt de kans dat ze op zoek gaan naar je foto’s en dat de beelden zich verder spreiden. 

STAP 5: HAAL DE FOTO'S OFFLINE

Kom je je foto’s tegen op websites of apps waar je ze zelf niet gepost hebt? Meld dit bij de eigenaar ervan via de 'abuse'-, 'contact'- of 'help'-knop. Naaktbeelden zijn in strijd met de gebruiksvoorwaarden van sociale media, dus je kan vragen om ze offline te halen. 

Tip: De website StopNCII.org kan je ook helpen om de beelden te helpen opsporen. Helaas moeten we ook realistisch zijn: het is niet eenvoudig om alle naaktfoto’s offline te halen. Je moet als slachtoffer in de eerste plaats zelf nog je afbeelding hebben. Indien er iets veranderd is aan de foto (bv. extra emoji of tekst, ...), zal deze niet meer herkend worden.  

STAP 6: PAS JE PRIVACY-INSTELLINGEN AAN

De kans bestaat dat je ongepaste berichten zal krijgen van anderen door wat er gebeurd is. Check daarom je privacy-instellingen op sociale media: maak je account privé en zorg dat je alleen berichten en reacties kan krijgen van mensen die je vertrouwt. Zo voorkom je meteen ook dat andere foto’s van jou, al dan niet expliciet, door anderen gebruikt en/of bewerkt kunnen worden.

STAP 7: DIEN EEN KLACHT IN

Als je aangifte doet, kan de politie onderzoeken wat er gebeurd is. Maak hiervoor een afspraak via www.politiezoneriho.be of via 051 26 26 20. Je kan je daarbij laten bijstaan door iemand die je vertrouwt. Een aangifte vergroot de kans dat de feiten onderzocht worden en de daders gevat worden. Aangifte doen kan je een gevoel van rechtvaardigheid geven. 

Doe je dit liever niet of voel je je er nog niet comfortabel bij? Dat is helemaal oké. Weet wel dat het helpt om bewijsmateriaal achter de hand te houden, bijvoorbeeld in de vorm van screenshots, voor als je later toch aangifte wil doen.

STAP 8: DE SCHULD LIGT NOOIT BIJ JOU ALS SLACHTOFFER

Iedereen gaat hier anders mee om. Het kan je kwaad, bang, verdrietig of onzeker maken. Het kan je leven mogelijk overhoop halen. Als slachtoffer krijg je soms het gevoel dat de situatie jouw schuld is. Onthoud: de schuld ligt altijd bij de verspreider van de foto en niet bij jou! En je kan terecht bij Slachtofferhulp en heel wat andere organisaties om jou te ondersteunen.

Meer weten over wat je kan doen of waar je terecht kan? Surf naar en Sexting | Slachtofferzorg en Help, mijn naaktfoto’s werden doorgestuurd! | Mediawijs.

(Groot)ouder, leerkracht, vereniging, …
Help anderen veilig internetten

Met steun van de Stad Roeselare en Vlaanderen, in het kader van het actieplan Iedereen Digitaal en Digibanken.