Ik
Wolfgang Hilbig
Wolfgang Hilbig (Auteur), Ard Posthuma (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HILB |
Karen Billiet
il/pr/24 a
Op het einde van de jaren 60 plaatste de Oost-Duitse schrijver Wolfgang Hilbig (1941-2007) een zoekertje in een krant. Of er een uitgeverij was die zijn gedichten kon publiceren? Het bleef oorverdovend stil. Met zijn radicale werk, gericht op vorm, kwam Hilbig in de DDR niet aan de bak. In West-Duitsland groeide hij uit tot een cultfiguur. De pers bestempelde hem als 'de Charles Bukowski uit het oosten'. Een ongeschoolde arbeider die opgroeide in een analfabeet gezin en die 's nachts schreef terwijl hij aan het werk was als kolenschepper in een energiecentrale, dat sprak tot de verbeelding.
Na al die jaren geeft uitgeverij Koppernik Hilbig een tweede leven, met de eerste Nederlandse vertaling van zijn novelle Oude afdekkerij uit 1991.
Germania II
Een naamloze ik-figuur wandelt langs een beekje achter de stad. Het lieflijke stroompje brengt hem naar een onheilspellend landschap met knotwilgen die als fabelwezens op het punt staan hun wortels 'als wormen uit de modder te trekken om op die kronkelende voeten weg te lopen'. Daar botst hij op een overwoekerd industriecomplex, Germania II. De rivier is ondertussen een stinkend riool. Op het terrein zijn 'afdekkers' aan het werk, vilders die het vet van dierenkarkassen omsmelten tot zeep.
De wandeling komt eruit in één gulp van een honderdtal bladzijden, waarin geen witregel te bespeuren valt en zinnen meerdere pagina's in beslag nemen. De tekst voelt even beklemmend aan als de omgeving die erin wordt opgeroepen. Het relaas wordt niet voortgestuwd door een narratief, maar door beelden en sferen die als kralen van een halssnoer aaneengeregen worden. Het vergt flink wat concentratie bij het lezen: wie één schakel mist, dreigt kopje-onder te gaan in dit woordenmoeras.
De grenzen tussen tijd en ruimte vervagen. De verteller is nu eens een kleine jongen en dan weer volwassen. Beschrijft hij echt een wandeling, of is het alleen maar een nare droom? Wat er ook van zij, de tocht voert langs de dieptepunten van de Duitse geschiedenis. De ik-figuur is 'ooggetuige van één of ander duizendjarig rijk', waar 'schimmige uniformen' lichamen uit een veewagen slepen 'onder het uitstoten van hese bevelen'. Zelf wil hij ontsnappen aan 'een leven ter sterking van de Republiek', waar mensen zomaar verdwijnen zonder dat daar vragen over gesteld worden.
Expressionisme
In het licht van die geschiedenis botst de verteller telkens weer op het onvermogen om zijn ervaringen in logische zinnen te vertellen. Maar uit dat onvermogen groeien sterke beelden, die de Duitse expressionistische cinema oproepen. Liggend in bed ziet de ik-figuur de koplampen van een auto over het plafond glijden, en in zijn verbeelding wordt die lichtstraal een slagersbijl die 'met de onmiskenbare precisie van een geoefende beul in één scherpe haal' het plafond wegsnijdt.
Oude afdekkerij kost de lezer bloed, zweet en tranen. Maar wie geduld en doorzettingsvermogen heeft, wordt beloond met indrukwekkende taalkunst.
Vertaald door Ard Posthuma, Koppernik, 120 blz., 19,50 € Oorspronkelijke titel: 'Alte Abdeckerei'.
Emilia Menkveld
rt/aa/27 m
Als kind was de verteller al vertrouwd met de stank. Vooral aan het eind van de zomer en in de herfst begeleidde een vettige geur hem op zijn dagelijkse wandelingen. Hij wist dat die afkomstig moest zijn van de schuimlaag op de rivier: 'Talg bedekte de halmenwirwar aan de beekrand, oeroud vet plakte op de schuine oevers; het was het afkooksel van ranzig spek dat ook de wegen bedekte, uitgekookt hoorn, tot uiteenvallens toe gebroeide botten.' Bron van het kwaad blijkt een fabriek met de veelzeggende naam Germania II.
Inderdaad, Oude afdekkerij is een parabel over naoorlogs Duitsland - met een nadrukkelijk gebruik van metaforen. Toch doet deze typering de novelle van Wolfgang Hilbig (1941-2007) tekort. Meanderend, soms poëtisch schrijft hij over de omgang met het verleden, maar ook over het zoeken naar taal en een identiteit. Droom en werkelijkheid, heden en verleden lopen bijna ongemerkt in elkaar over. Soms lijkt de verteller zelf verdwaald, met zijn volwassen lijf in te krappe kinderkleding. Het boek eindigt met een soort bezwering van 'afdekkerij', 'afrokerij', 'afklopperij' en zo nog een paar. Een fascinerende tekst om meer dan eens te lezen.
Uit het Duits vertaald door Ard Posthuma. Koppernik; € 19,50.
Roderik Six
rt/aa/17 m
In uitwaaierende gedachten wandelt een man langs een rivier. Schijnbaar doelloos volgt hij de loop van het water en de loop van zijn meanderende verleden. Als jongen liep hij dezelfde stroom af en hij denkt terug aan zijn bedompte huis, aan de ouderlijke woonst waar hij zich altijd een vreemdeling voelde, aan zijn nutteloze schooljeugd, aan zijn verlangen om een stoere fabriekswerker te worden. Gaandeweg verandert het idyllische landschap in een bar land dat de donkerste era’s van Duitsland belichaamt. De rivier wordt een giftige beek vol lichaamssappen, vol as en rottende karkassen, en de fabriek blijkt een slachthuis te zijn – is het toeval dat het abattoir Germania II heet? Oude afdekkerij – het woord verwijst naar de verloren ambacht van de vilder – barst van de gelaagde taal en elke zin van Wolfgang Hilbig (1941‑2007) is op zich een essay waard. Deze roezige novelle vergt enige overgave maar eens je je laat onderdompelen in de taalkunst, kom je als herboren boven water.
****
Koppernik (oorspronkelijke titel: Alte Abdeckerei), 118 blz., € 19,50.
J. IJbema
Literaire vertelling waarin de auteur jeugdherinneringen vermengt met een volwassen gedachtegang en die combinatie vervat in woekerend lange meanderende zinsconstructies. De niet telkens toegankelijke klaagzang - die fascineert door de beeldende taal en de onuitputtelijke woordenrijkdom - beschrijft een reis door het landschap van de jeugd dat doordrenkt is van angst en dreiging. De auteur (1947-2001) groeide op in de DDR dat model staat voor het beschreven verval. Voor de literaire lezer die zich laat meeslepen door het bezwerende taalgebruik en zich niet laat afschrikken door het gemis van een hoofdstuk- of alinea-indeling en een concrete dragende handeling.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.