Groot verzenboek : 555 gedichten over leven, liefde en dood
Jozef Deleu
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Poëziecentrum, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : DELE |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Enkel raadpleegbaar |
Poëziecentrum, 2021 |
WEFLA MAGAZIJN : ENKEL NA MAGAZIJNAANVRAAG : 2023 DELE |
Paul Demets
ru/eb/06 f
Poëzie doet het heel goed in deze tijden. Er worden veel gedichten op Facebook gedeeld. Hein Huyghe en Jelle Van Riet verzamelden heel wat dichters rond zich die als Dichters van Wacht poëzie aan de telefoon willen voorlezen. De Dichter des Vaderlands, Carl Norac, riep de Gedichtenkrans in het leven, waarbij nabestaanden een gedicht kunnen aanvragen om hun dierbare op een passende manier te herdenken. Kortom: veel aandacht voor poëzie die zich inschrijft in de maatschappij.
Maar, om de pret enigszins te drukken: er worden nog altijd weinig bundels verkocht. Dat de poëzie zich losgezongen zou hebben van haar lezers, kan geen argument zijn, want de dichters van vandaag bewijzen in hun werk dat ze alert zijn voor wat er in de samenleving gebeurt. In Lessen in lyriek schrijft literatuurwetenschapper Wim Bronzwaer: 'Poëzie is in wezen weerbarstig; zij dwingt ons inspanningen te verrichten om tot betekenis te komen, terwijl de referentiële functie van de taal er juist op uit is, ons bij zo weinig mogelijk inspanning zo veel mogelijk aan betekenis te doen vergaren.' Zou de verklaring hierin kunnen liggen? Poëzie is inderdaad weerbarstig. Als ze boeiend zijn, vragen gedichten om herlezing. Misschien koopt het publiek daarom liever een roman dan een poëziebundel. Want in een roman kan je je in een verhaal onderdompelen. Een interessant gedicht bevraagt je vooronderstellingen over taal. Dichters bouwen enerzijds voort op de poëzietraditie en zoeken anderzijds naar vernieuwing. En ze herdefiniëren voortdurend wat het betekent om mens te zijn in de maatschappij. Het is een constante factor in de evolutie van de poëzie in de Lage Landen sinds de Tweede Wereldoorlog.
Vinger aan de pols
Doordat Jozef Deleu zijn intussen klassiek geworden bloemlezing 'gedichten over leven, liefde en dood' blijft vernieuwen, kunnen we kennismaken met die factor, én met heel wat relatief jonge dichtere dichters - bijna automatisch synoniem voor vernieuwing.
Dat is een opmerkelijke keuze, want je zou kunnen verwachten dat bij een ouder wordende bloemlezer - Deleu is 83 - een bepaalde opvatting over poëzie mettertijd overheersend wordt en dat hij zijn keuze van die poëticale opvatting zou laten afhangen. Maar Deleu is niet in een of ander tijdperk blijven hangen. Zo duiken in de jongste editie van zijn boek Joost Baars, Simone Atangana Bekono, Charlotte Van den Broeck, Annemarie Estor, Radna Fabias, Asha Karami, Mahlu Mertens, Carmien Michels, Roelof ten Napel, Iduna Paalman, Bert Van Raemdonck, Xavier Roelens, Marieke Lucas Rijneveld, Marwin Vos, Meity Völke en Tom Van de Voorde voor het eerst op. Niet verwonderlijk, want Deleu houdt ook met zijn eenmanstijdschrift Het Liegend Konijn al achttien jaar de vinger aan de pols van de poëzie.
Natuurlijk moeten er in de bloemlezing regelmatig dichters sneuvelen, want het aantal gedichten is sinds de eerste editie in 1976 niet drastisch toegenomen. De schade valt goed mee. Alleen van het geruisloos verdwijnen van Jacques Hamelink, vorige keer nog goed voor drie gedichten, keek ik op.
Kunnen we hieruit conclusies trekken? Vindt Deleu bepaalde stromingen niet meer interessant? Het lijkt me eerder aannemelijk dat zijn smaak geëvolueerd is. Het heeft bovendien weinig zin om het telraam boven te halen en het literair-historisch belang van dichters en hun oeuvre af te wegen door het aantal gedichten te tellen dat Deleu van hen geselecteerd heeft. Zo kan ik me moeilijk inbeelden dat hij Lucebert en Hugues C. Pernath - elk goed voor twee gedichten - veel minder belangrijk vindt dan Rutger Kopland en Hugo Claus, die met respectievelijk zeven en elf bij de dichters horen die met het grootste aantal gedichten present zijn.
Deleu is duidelijk op zoek gegaan naar toegankelijke poëzie die betrekking heeft op de belangrijkste levensfasen, van de wieg tot het graf. Je kan daar gemakkelijk op aanmerken dat sommige gedichten op die manier in een keurslijf gestopt worden, terwijl ze door de dichter anders bedoeld waren. Maar dat is de open lectuur van de bloemlezer. Al zal niet elke dichter of lezer zich vandaag even gemakkelijk terugvinden in de categorie 'Man en vrouw. Het samenleven. Het huwelijk. De vriendschap'. Daarvoor zijn velen zich nu te bewust van de complexiteit van genderidentiteit, een thema dat natuurlijk ook zijn weg naar de poëzie vindt.
Zouden sommige gedichten in Nieuw groot verzenboek.600 gedichten over leven, liefde en dood het statuut van klassiek kunnen bereiken, zoals 'Ik schrijf je neer' van Claus en zoveel ander onmisbaar werk dat hier opgenomen werd? Best mogelijk, want dit boek brengt het werk, ook van een nieuwe generatie, bij een heel ruim lezerspubliek. Van de verschillende edities werden immers bijna 85.000 exemplaren verkocht. Op die manier komt de poëzie al eens onder de mensen.
Miniaturen
Al dit zeer verdienstelijk werk van de poortwachter van de poëzie van de Lage Landen zou bijna doen vergeten dat Jozef Deleu zelf ook een dichter is. In zijn keuze voor de bloemlezing geeft hij zijn poëtica nauwelijks prijs, precies omdat hij dat niet wil doen en heel verschillende stemmen wil laten weerklinken. Maar in zijn poëzie gebeurt dat uiteraard wel. Deleu noemt de gedichten in zijn nieuwe bundel Geluiden voor de laatste dag 'miniaturen'. Schrijven is in de traditionele Chinese miniatuurkunst het schilderen van gedachten. En dat is wat Deleu ook doet: zonder een woord nodeloos te morsen, schildert Deleu zijn ideeën over ouder worden, over wat het betekent om in een bepaalde tijd te leven. Hij roept herinneringen op en observeert scherp. En hij is opstandig. De actualiteit is niet afwezig, zoals in het gedicht 'Notenboom', waarin een scène in de tuin uitgroeit tot een symbool voor deze tijd van gedwongen isolement. Dat alles beschrijft Deleu zonder hoofdletters. Want hij is een man met een uitgesproken mening, maar hij is ook wars van verabsolutering, zowel in zijn bloemlezing als in zijn poëzie.
JOZEF DELEU Nieuw groot verzenboek. 600 gedichten over leven, liefde en dood Lannoo/Meulenhoff, 688 blz., 29,99 €.
JOZEF DELEU Geluiden voor de laatste dag. Miniaturen. Poëziecentrum, 48 blz., 15 €.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.