Dans om het hart : roman

'Dola de Jong lijkt iemand die strijdvaardig genoeg is om vol te houden en het ergens toe te brengen met de romankunst', schreef ooit een criticus in een recensie van Dans om het hart, De Jongs debuutroman uit 1938. Een nogal pedant klinkend oordeel, maar wel waar. Het is immers ruimschoots gebleken dat het tussen Dola de Jong (1911-2003) en de romankunst wel goed zat. Ze schreef de klassiekers En de akker is de wereld (1947) en De thuiswacht (1954), prachtige romans die vergeten werden maar gelukkig zijn heruitgegeven door uitgeverij Cossee, die nu ook dit debuut een tweede leven gunt. Hoewel de criticus van toen het talent van De Jong zag en benoemde, liet hij terecht ook merken dat ze er nog niet wás. Ze moest het inderdaad nog ergens toe brengen; Dans om het hart is duidelijk het werk van een beginnend schrijver.

Dola de Jong maakte in de jaren dertig deel uit van de Amsterdamse dansscene. Ballet had nog niet de status en allure van nu. Ballerina's werden als halve prostituees gezien, 'dansmeiden' die zich voor een fooi een slag in de rondte dansten. Zelfs de beste danseressen waren niet zeker van een plek in een goed gezelschap, moesten vaak bijklussen als dansdocent of zich verlagen tot het allerlaagste: de revue.

Zo ook de dansvriendinnen Enny, Luca en Dolly uit Dans om het hart. Ze maken wat mee: repeteren in ijskoude studio's, jaloerse collega's, teleurgestelde ouders, amper te eten, nachten doorhalen, de eeuwige onzekerheid en het armzalige loon. Waarom al deze moeilijkheden trotseren, vraag je je op den duur af, want de liefde die de meisjes kennelijk voor het dansen hebben wordt door De Jong nauwelijks invoelbaar gemaakt.

Geen opzwepende dansscènes, geen vuur, geen vreugde. Hetzelfde geldt voor de mannen die ze in hun leven dulden; lapzwansen waarvan je denkt, meid, wégwezen nou. Met name Luca zit met een enorme ploert opgescheept, Wouter, een kunstcriticus die het niet kan uitstaan dat zijn vrouw een leven heeft. 'Niemand mag iets van haar gevoel vragen, geen vriendin, geen vriend, geen kennis. En het werk dat ze met hart en ziel is toegedaan, is zijn grootste vijand.' Huuu! En toch verlangt ze naar hem, zelfs als hij haar voorstelling afkraakt in een recensie. Waarom toch?De beweegredenen van de personages blijven dus wat ambigu, waardoor hun malheur bij de lezer niet echt binnenkomt. Maar het ballet, en dan vooral de bijbehorende strubbelingen, wordt overtuigend beschreven, zodat je ineens met de ballerina's in een broeierige kleedkamer zit. 'De hele avonden hebben hun verhitte lichamen warmte gebracht in de toch al benauwde sfeer van vette schminklucht, poeder, oud parfum, kleren en de zure lucht van balletschoenen.' Zo krijgt De Jong je alsnog in haar greep. Of, zoals Mirjam van Hengel schrijft in haar lezenswaardige nawoord: 'De roman is levendig en oprecht, nog geen grote literatuur maar wel een fraai document van een weinig belichte wereld.'

***

Cossee; 208 pagina's; € 22,99.