De gevangenisjaren
Erdal Balci
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Geus, © 2023 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : BALC |
Maria Vlaar
em/ec/23 d
Stel je voor: Europa over honderd jaar. Een oase van redelijkheid, geleid door het AI-systeem 'Zuster Robot', dat doet wat goed is voor de mensheid. Geen auto's, vliegtuigen of sigaretten. Een Europa waar mensen van overal wonen: de grenzen zijn namelijk opengegaan voor De Grote Verhuizing, die meteen de klimaatcrisis heeft opgelost door iedereen op één continent te verzamelen. De rest van de wereld wordt overgelaten aan de Natuur, die daardoor kan herstellen.
Dat is het Europa dat Erdal Balci, de romancier en columnist die op zijn tiende vanuit Turkije naar Nederland verhuisde, voorstelt in zijn vierde roman. Vorig jaar stond zijn autobiografische De gevangenisjaren op de shortlist van de Boon. Het verhaal van De wedergeboorte speelt zich af rond 2128 en ontwikkelt zich als een roadnovel en sprookje tegelijk; hoofdpersoon Aziz moet tegen draken vechten om verder te kunnen met zijn leven.
Ware despoten
Aziz leeft in een gebied in Noorwegen dat is 'toebedeeld' aan mensen uit de Kaukasus. Als hij door een rechter naar een Zelfkritiekcentrum wordt gestuurd, besluit hij met zijn vriend Mikael de benen te nemen. En dan ontvouwt zich een geweldig reisverhaal, van Istanbul naar Beiroet en diep Syrië in: de omgekeerde route van veel vluchtelingen vandaag. Aziz en Mikael schepen zich in op drie cruiseschepen die Europa verbinden met 'de rest van de wereld' waar de achterblijvers héél anders blijken te zijn dan de Europeanen.
Op de schepen heersen respectievelijk de Amerikaanse, de Arabische en de Chinese cultuur. Op het eerste schip is alles fastfood, gokken en kopen, op het tweede schip is er enkel religie, en op het derde krijg je meteen een chip in je kies en moet je de hele dag produceren. De wonderlijke gebeurtenissen en personages, die niet zouden misstaan in een roman van Salman Rushdie, stuwen het verhaal soepeltjes voort.
Balci debiteert een keur aan spitsvondigheden. Zo klimt de kapitein van het Arabische schip met veel moeite een berg op om te kunnen pissen op het graf van Aristoteles, doet Aziz zijn best om een recordaantal houten eetstokjes te produceren op het Chinese schip, en heeft hij op het Amerikaanse schip seks met de vrouwelijke kapitein zonder haar aan te raken, met behulp van AI-brillen.
Hilarisch is de scène waarin Aziz en Mikael als een soort Don Quichot en Sancho Panza in het Zuivere Kalifaat terechtkomen en drie bladzijden lang worden onderwezen door de moefti, die hamert op rechte rijen tijdens het gebed. Zo moeten de voeten rechtuit en de tenen van de man naast je niet tegen jouw tenen aan, want anders is “het hele gebed ongeldig”. Balci neemt net zo gretig en gevat het christendom en allerlei bijgeloof op de hak. Europese ideeën over vrijheid en redelijkheid stuiten overal op scepsis.
Onder die virtuoze grappenmakerij zit ook een serieuze Balci met een boodschap. Zo laat hij de vrouwelijke minister van Defensie van Libanon streven naar de 'libanonisering' van de wereld buiten Europa. Zij gaat tekeer tegen de eenheidsworst die de Europese cultuur van mensen maakt. Europeanen zijn “ware despoten”, zegt ze met de stelligheid die wij kennen van rechts-radicalen.
Balci laat zichzelf zo even om het hoekje gluren als verdediger van de verlichting, als de man die met Spinoza een pleidooi houdt voor vrijheid, voor autonomie van de vrouw, het kind en het individu. Hij laat je in deze roman alle facetten van de discussie zien. Dat hij Aziz af en toe seksistisch uit de hoek laat komen - Marilyn Monroe opvoeren als sekssymbool kán niet meer als je de film Blonde hebt gezien - zij hem vergeven.
Het grootste compliment deelt hij uit aan de Europese gezondheidszorg, die in staat is leukemie te genezen met bloed uit een navelstreng. Hier is Balci hoogstpersoonlijk, want in een interview in De Standaard begin 2022 vertelde hij dat zijn dochter leukemie had. Over de liefde voor vrouw en kind kan hij larmoyant uithalen, en zijn stijl is soms gezwollen; ook dat zij hem vergeven, aangezien De wedergeboorte een heerlijke, scherpe satire is, waarin overdrijving prima past.
De Geus, 320 blz., € 21,99 (e-boek € 13,99).
Bookarang
Een dystopische sociale roman over een wereld waarin klimaatverandering een radicaal nieuwe orde teweeg heeft gebracht. Met de Grote Verhuizing heeft zowat de hele wereldbevolking zich teruggetrokken op het Europese continent. Om het klimaat te redden is de rest van de aarde teruggegeven aan dier en plant. Maar aan de strenge Europese regels en principes heeft de eigenzinnige Aziz zich niet gehouden. In het voorjaar van 2128 vertrekt hij naar de plek waar de aanhangers van de oude wereld broeden op revanche. Erdal Balci laat zien dat het vinden van geluk voor de mens niet minder radicale actie vereist dan voor de redding van de aarde. Vlot en toegankelijk geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Erdal Balci (1969) is schrijver en columnist voor de Volkskrant. Zijn roman 'De gevangenisjaren’* stond op de shortlist van de Boon Literatuurprijs 2022 en 'Vandaag geen pont’ werd genomineerd voor de Bob den Uyl Prijs.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.