Jij bent van mij
Peter Middendorp
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
De Bezige Bij, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : MIDD |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2024 |
VOLWASSENEN : ROMANS : MIDD |
Maarten Steenmeijer
ua/an/27 j
In Jij bent van mij (2018) gaf Peter Middendorp een stem aan boer Tille Storkema, de verkrachter en moordenaar van de 16-jarige Rosalinde. De waargebeurde zaak rond Marianne Vaatstra bracht hem op het idee voor dit boek, maar Middendorp liet zich niet inperken door de regels van true crime. Hij gaf zichzelf alle vrijheid en dat resulteerde in een meesterlijke psychologische roman. Het nu verschenen De kant van Ada kun je zien als vervolg daarop.
Jij bent van mij draaide om Tille, die als jongetje het gevoel had dat hij niet werd gezien. Niet door zijn ouders, niet op school, nergens. Totdat hij in een discotheek Ada ontmoette. Zij zag hem wel staan en sprak hem aan. Diezelfde avond nog bood ze hem achter de naburige sporthal haar achterwerk aan.
Die eerste keer leek het fundament van hun seksleven te leggen: Ada was altijd beschikbaar. Na een aantal jaren - ze waren inmiddels getrouwd en hadden twee kinderen - kwam daar verandering in. Ada gaf steeds vaker niet thuis en dan pakte Tille de fiets naar de hoeren. Op een van die avonden kwam hij onderweg Rosalinde tegen en gebeurde 'het ongeluk', zoals hij de verkrachting en moord consequent aanduidt − en dat is tekenend voor wat je zijn wegdenken zou kunnen noemen. Pas dertien jaar na dato werd Tille dankzij DNA-onderzoek opgepakt.
Wekelijkse seks
Je zou het misschien niet zeggen op basis van haar kordate manier van doen in de discotheek, maar Ada had in Jij bent van mij nauwelijks meer dan een figurantenrol. Dat ligt niet alleen aan Tille, dat ligt ook aan haarzelf. 'Ze sprak nooit over haar ouders, vrienden of kennissen', zo vertelt hij. 'Voor zover ik wist had ze geen broers, zussen, tantes, ooms of ook maar een huisdier.'
In De kant van Ada geeft Middendorp haar alsnog de kans zich te laten horen. Ze krijgt een verleden (weggelopen vader, stiefvader die haar misbruikte) en vertelt over haar jaren samen met Tille en over de schuldgevoelens die ze daaraan heeft overgehouden ('Ik had zo'n spijt van de hoofdpijn, de smoesjes, het afweren').
Ook onthult ze wat er in de jaren na de arrestatie van haar man is gebeurd. Ze fleurt op dankzij de ongekende steun van haar omgeving, al hebben de mensen om haar heen wel hun bedenkingen over de wekelijkse seks met Tille in een gevangeniskamertje zonder toezicht. En wanneer de vrijlating van Tille in zicht is, keren zij zich van haar af. Ook niet onbelangrijk: via Ada krijgen we een idee van hoe het nu precies zat tussen Suze en haar vader (al blijft er nog wel enige ruimte voor ambiguïteit).
Toch is De kant van Ada geen volwaardige tegenhanger geworden van Jij bent van mij. Terwijl Jij bent van mij verwoordt wat er al die tijd door Tilles hoofd heeft gespookt − veel, want Tille is niet alleen een scherpe observator, ook een interessante denker die niet alleen zíét maar ook betekenis geeft aan wat hij ziet − blijft Ada's relaas nogal flets. En dat terwijl je op grond van de poëzievorm waarin Middendorp haar woorden heeft gegoten juist een tekst zou verwachten die minstens zo geladen en betekenisvol is.
Neem het volgende fragment: 'Dinsdagsmiddags ga ik bij Tille op bezoek / Maar de dinsdag gaat voorbij en er komt altijd vanzelf weer een nieuwe woensdag / En donderdags kom jij alweer, Adeleintje lief / Dan mag ik een paar uurtjes op je passen / Dat is de allermooiste dag van de week / Dan is oma toch wel heel gelukkig.'
Spanningsveld
Is het interessant om mee te denken en mee te voelen met zo'n personage? Ja, soms wel. Bijvoorbeeld wanneer je deze zin leest: 'Dertien jaar had ik niet geweten dat ik het wist.' Het zijn woorden die doen denken aan de onheilszwangere eerste woorden van Javier Marías' prachtige roman Een hart zo blank ('Ik heb het niet willen weten maar ben te weten gekomen dat...'). Ook Ada's woorden wijzen in de richting van een complex spanningsveld tussen weten en niet (willen) weten. Daar hoop je dus meer over te lezen, maar Middendorp geeft dit thema een te bescheiden plaats in het vervolg van Ada's verhaal.
En dan is er ineens het sterke, geladen slothoofdstuk en besef je ten volle dat er meer in De kant van Ada had gezeten als Middendorp meer werk had gemaakt van Ada's wegdenken. Net zoals Tille het monster van zijn misdaad niet in de bek kijkt, gaat Ada de confrontatie met haar situatie niet echt aan. Ik had me graag laten onderdompelen in de tragiek van deze onmacht, maar heb die alleen bij vlagen gevoeld.
Maarten Steenmeijer
ua/an/27 j
In Jij bent van mij (2018) gaf Peter Middendorp een stem aan boer Tille Storkema, de verkrachter en moordenaar van de 16-jarige Rosalinde. De geruchtmakende zaak rond Marianne Vaatstra bracht hem op het idee voor dit boek, maar Middendorp liet zich niet inperken door de regels van het true-crime-genre. Hij gaf zichzelf alle vrijheid en dat resulteerde in een meesterlijke psychologische roman. Het nu verschenen De kant van Ada kun je zien als vervolg op die roman.
Jij bent van mij draaide om Tille, die als jongetje het gevoel had dat hij niet werd gezien. Niet door zijn ouders, niet op school, nergens. Totdat hij in een discotheek Ada ontmoette. Zij zag hem wel staan en sprak hem aan. Diezelfde avond nog bood ze hem achter de naburige sporthal haar achterwerk aan.
Die eerste keer leek het fundament van hun seksleven te leggen: Ada was altijd beschikbaar. Na een aantal jaren - ze waren inmiddels getrouwd en hadden twee kinderen - kwam daar verandering in. Ada gaf steeds vaker niet thuis en dan pakte Tille de fiets naar de hoeren. Op een van die avonden kwam hij onderweg Rosalinde tegen en gebeurde 'het ongeluk', zoals hij de verkrachting en moord consequent aanduidt, en dat is tekenend voor wat je zijn wegdenken zou kunnen noemen. Pas dertien jaar na dato werd Tille dankzij dna-onderzoek opgepakt.
Je zou het misschien niet zeggen op basis van haar kordate manier van doen in de discotheek, maar Ada had in Jij bent van mij nauwelijks meer dan een figurantenrol. Dat ligt niet alleen aan Tille, dat ligt ook aan haarzelf. 'Ze sprak nooit over haar ouders, vrienden of kennissen', zo vertelt hij. 'Voor zover ik wist had ze geen broers, zussen, tantes, ooms of ook maar een huisdier.'
In De kant van Ada geeft Middendorp haar alsnog de kans zich te laten horen. Ze krijgt een verleden (weggelopen vader; stiefvader die haar misbruikte) en vertelt over haar jaren samen met Tille en over de schuldgevoelens die ze daaraan heeft overgehouden ('Ik had zo'n spijt van de hoofdpijn, de smoesjes, het afweren'). Ook onthult ze wat er in de jaren na de arrestatie van haar man is gebeurd.
Ze fleurt op dankzij de ongekende steun van haar omgeving, al hebben de mensen om haar heen wel hun bedenkingen over de wekelijkse seks met Tille in een gevangeniskamertje zonder toezicht. En wanneer de vrijlating van Tille in zicht is, keren zij zich van haar af.
Toch is De kant van Ada geen volwaardige tegenhanger geworden van Jij bent van mij. Terwijl die roman verwoordt wat er al die tijd door Tilles hoofd heeft gespookt - veel; Tille is niet alleen een scherpe observator, maar ook een interessante denker die niet alleen zíét maar ook betekenis geeft aan wat hij ziet - blijft Ada's relaas is nogal flets. En dat terwijl je op grond van de poëzievorm waarin Middendorp haar woorden heeft gegoten juist een tekst zou verwachten die minstens zo geladen en betekenisvol is. Neem het volgende fragment: 'Dinsdagsmiddags ga ik bij Tille op bezoek/ Maar de dinsdag gaat voorbij en er komt altijd vanzelf weer een nieuwe woensdag/ En donderdags kom jij alweer, Adeleintje lief/ Dan mag ik een paar uurtjes op je passen/ Dat is de allermooiste dag van de week/ Dan is oma toch wel heel gelukkig.'
Is het interessant om mee te denken en mee te voelen met zo'n personage? Soms wel. Bijvoorbeeld wanneer je deze zin leest: 'Dertien jaar had ik niet geweten dat ik het wist.' Het zijn woorden die doen denken aan de onheilszwangere eerste woorden van Javier Marías' prachtige roman Een hart zo blank ('Ik heb het niet willen weten maar ben te weten gekomen dat...'). Ook Ada's woorden wijzen in de richting van een complex spanningsveld tussen weten en niet (willen) weten. Daar hoop je dus meer over te lezen, maar Middendorp geeft dit thema een te bescheiden plaats in het vervolg van Ada's verhaal.
En dan is er ineens het sterke, geladen slothoofdstuk en besef je ten volle dat er meer in De kant van Ada had gezeten als Middendorp meer werk had gemaakt van Ada's wegdenken. Net zoals Tille het monster van zijn misdaad niet in de bek kijkt, gaat Ada de confrontatie met haar situatie niet echt aan. Ik had me graag laten onderdompelen in de tragiek van deze onmacht, maar heb die alleen bij vlagen gevoeld.
De Bezige Bij; 171 pagina's; € 17,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.