De verdeelde aarde : hoe de grenzen in de wereld kwamen
Hans Dijkhuis
Hans Dijkhuis (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Boom, © 1999 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 170 DIJK |
31/12/2000
Het bijbelverhaal laat heel wat vragen in verband met Kaïn onbeantwoord. Theologie, filosofie en beeldende kunsten hebben zich met hem beziggehouden. Deze uitgave toont aan hoe filosofen hem gebruikten om hun theorieën te illustreren of te concretiseren.
Philo van Alexandrië interpreteerde het verhaal met gegevens uit de klassieke filosofie; ook later werd het vaak met de antieke gedachte van de Gouden Eeuw verbonden. Voor Augustinus waren Kaïn en Abel vertegenwoordigers van twee tegengestelde levenshoudingen. Hobbes en Locke beschreven Kaïn als een moordenaar in een wetteloze natuurtoestand: volgens Hobbes kende hij het onderscheid tussen goed en kwaad niet, maar Locke meende dat hij de natuurwet kon kennen. Bij de Verlichtingsfilosofen Voltaire, Rousseau en Kant was hij het symbool van landbouw, stedenbouw en vooruitgang. Camus zag hem als een opstandige tegen een onrechtvaardige God.
Volgens de ondertitel behandelt dit boek de oorsprong van het kwaad, maar dat betekent niet dat het probleem van het kwaad erin centraal staat. Tegenwoordig wordt dit probleem meestal (min of meer) opgelost door te stellen dat God het kwaad toelaat omdat hij de menselijke vrijheid wil respecteren. Deze gedachte krijgt hier een variant: volgens Augustinus liet God het kwaad toe omdat de mens zonder kennis van het kwaad niet goed kon zijn. Ook Rousseau, Kant en Schopenhauer zijn van mening dat het goede slechts via het kwaad tot stand kan komen. Tegen deze filosofische achtergrond is Kaïn minder een moordenaar dan een schakel in de ethische bewustwording.
Hans Dijkhuis neemt ons in het spoor van Kaïn mee op een boeiende tocht doorheen de filosofie. Voortdurend vergelijkt hij met visies van andere filosofen. Ook slaat hij wel eens zijpaadjes in, bv. om na te gaan hoe de besproken visies door tijdgenoten geëxpliciteerd werden. Als een ervaren en toegewijde gids wijst hij (met uitdrukkingen als "blijkbaar onderschrijft Voltaire de mening van Machiavelli" en "Rousseau lijkt te zeggen") op elementen die niet evident zijn en die we zelf niet zouden opmerken. Het geheel hangt goed aan elkaar, maar de titels bij de paragrafen zijn minder verhelderend: dikwijls verwoorden ze een visie, zonder dat aangegeven wordt bij welke filosoof die hoort. De zaken- en naamregisters verwijzen ook naar onderwerpen, filosofen en auteurs die niet in de titels vermeld zijn. Bibliografie en noten wijzen de weg naar verdere lectuur. [Jef Ector]
Dr. P. Leenhouwers
De persoon van Kaïn heeft dichters en toneelschrijvers intens beziggehouden. Hij intrigeert, omdat men als het ware aanvoelt, dat hij het symbool is van 'iets'. Ook filosofen hebben zich met hem ingelaten, tweeduizend jaar lang. Van dat laatste wordt hier verslag gedaan, in de vorm van het uitwerken van die symboolfunctie. Voor veel filosofen is Kaïn symbool van het kwaad; bij hem begint de ellende van de verstoring van de orde onder mensen; gevolg van de misstap van Adam en Eva, dat wel. Voor anderen - zoals voor Hobbes en Kant - vertegenwoordigt hij de 'natuurstaat' van het mens-zijn: de ene mens is voor de ander een bedreiging; het vraagt om het intomen van kwade neigingen in de vorm van onderlinge afspraken, de stichting van de 'civiele samenleving'. Een radicale wending in de interpretatie van de Kaïnfiguur vindt men vandaag de dag bij Sfaranski: Kaïn is een verzetsheld, die geen onrecht accepteert en dat wreekt. Want waarom accepteerde God wel het offer van Abel en niet dat van hem? Elk motief, elke rechtvaardiging van die afwijzing ontbreekt! Ook dat zal niet de laatste wijze van benadering zijn. Een waardevol en instructief verslag van en rond het probleem van het kwaad in onze wereld.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.