De lange nacht van Chet Baker

De figuur van Chet Baker is altijd omgeven geweest door een aura van lieflijke melancholie en tederheid. Voor romantici en andere jonge meisjes was Baker een held, een tedere anarchist met een ondoorgrondelijk gelaat en geluid. Baker zelf heeft het nooit opportuun gevonden om het gecultiveerde beeld een beetje bij te stellen. En dat kenmerkt hem, zo blijkt uit de biografie van James Gavin die zopas in vertaling is verschenen. De om zijn authentieke uitstraling bewonderde zanger en trompettist was immers op zijn zachtst gezegd geen eerlijk man. Om het kort en duidelijk te stellen: hij was een regelrechte klootzak. Iemand die zijn kinderen compleet verwaarloosde, zijn geliefden verrot sloeg en zijn drugsvrienden zonder de minste wroeging aan de politie verlinkte om zijn eigen hachje te redden. Om zijn verziekte en leugenachtige leven niet onder ogen te moeten zien, dompelde hij zich hoe langer hoe meer onder in drugs en muziek. Behalve spuit en trompet interesseerde hem niets meer en het is een raadsel waarom nog enkele vrienden en geliefden bij hem zijn gebleven. Ze begrijpen het zelf ook niet goed, zo blijkt uit de vele citaten die Gavin in zijn goed gedocumenteerde boek heeft opgenomen. Misschien was het wel zijn onconventionele en risicovolle levensstijl, zijn je-m'en-foutisme dat naast een ongezond gebrek aan verantwoordelijkheid ook een rebelse kant had. Baker spuugde schroomloos op de gevestigde orde en heeft zich nooit in de chic, of überhaupt maar ergens willen nestelen. Maar echt bewonderenswaardig was zijn non-conformisme niet; zijn leven was in alle opzichten een road to nowhere -- leeg en zonder de minste emotionele of intellectuele evolutie.

Voor een biograaf is zulk een gebrek aan diepgang en ontwikkeling geen cadeau. De verveling en walg die Bakers leven kenmerken, maken het lezen van dit boek soms tot een uiterst deprimerende en claustrofobische ervaring. Nochtans is Gavins blikveld heel wat ruimer dan dat van Baker. Hij geeft een goed beeld van de sociale en culturele context waarin Baker opgroeide, situeert diens muziek binnen de toenmalige jazzwereld en gaat uitgebreid in op de kringen waarin de muzikant zich begaf. Soms is hij in zijn ijver al te gedetailleerd. Wat zou het ons bv. moeten interesseren dat de ouders van een van zijn begeleiders 'Duitse herders' fokten 'die geregeld in de prijzen vielen'. Maar ondanks dit soort overtolligheden houdt Gavin de vaart in het boek. Bakers levensverhaal wordt op een nuchtere en stilistisch voortreffelijke manier verteld, wars van stemmingmakerij of loze praat. Als nauwgezet verslag van een in zichzelf vastgelopen leven is het trouwens al ontluisterend genoeg. [Koen Van Baelen]