Keerpunten : tien beslissingen die de loop van de Tweede Wereldoorlog voorgoed veranderden, 1940-1941
Ian Kershaw
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Het Spectrum, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUITSLAND 947 HITLER |
31/12/2001
De Hitler-biografie van de Britse historicus Ian Kershaw -- waarvan hier het tweede, tevens laatste deel voorligt -- is een meesterlijke samenvatting, uitbreiding en, waar nodig, correctie van wat er aan essentieels is geschreven over de voor Europa en voor de hele wereld noodlottige Duitse dictator. Kershaws boek is zowel diepgravend als uitzonderlijk leesbaar. Maar het is ook een kwelling, want het legt de horror bloot waartoe niet alleen Hitler, maar ook massa's anderen in staat waren en -- naar gevreesd mag worden -- ook vandaag zijn. Een van Kershaws kernconclusies slaat niet alleen op een afschuwelijk verleden, maar is tevens een blijvend vermaan waar hij schrijft: "Ook is duidelijk geworden dat het zegel van de nooit eerder verkende duistere spelonken van onmenselijkheid door het nazi-regime kon worden verbroken, mede dank zij de hoge graad van medeplichtigheid in alle lagen van de maatschappij". De massa's verafgoodden Hitler omdat ingevolge de zwakke of zelfs onbestaande reacties van Frankrijk en Groot-Brittannië hem alles lukte. Diezelfde massa's dreven de eigendunk en megalomanie van deze populistische demagoog op tot monsterachtige afmetingen. Toen echter alles voorbij was en Europa bezaaid lag met massagraven en tot puinhopen herschapen steden, waren slechts weinig Duitsers bereid tot een mea culpa. Integendeel, zij jammerden dat ze waren misleid. Kenschetsend is wel, dat zelfs na Hitlers zelfmoord zijn macht een verlengstuk kreeg in de regering die hij bij testament had aangesteld onder leiding van staatshoofd grootadmiraal Dönitz, die vanuit Flensburg in het noorden van Schleswig Holstein met enkele getrouwen regering bleef spelen met behoud van de hele nazistische rimram, inbegrepen de liturgie ter verering van de 'in de strijd gevallen' Führer Adolf Hitler. Achteraf bekeken is het een goede beslissing geweest van de geallieerden om geen rekening te houden met de Duitse verzetskernen, hoe dapper die ook waren, maar waarvan sommige trouwens erg conservatief waren. De totale ondergang was een voorwaarde voor de latere mentaliteitswijziging waaruit een nieuw, democratisch Duitsland kon ontstaan.
Zeker moet worden aangestipt dat Kershaw de laatste twijfels wegneemt over de vraag of Hitler al dan niet de rechtstreekse aanstichter is geweest van de holocaust. Toen de krijgskans op het Oostfront in de winter van '41-'42 stilaan maar zeker begon te keren, richtte Hitler, in wiens mond de woorden 'vernichten' en 'ausrotten' bestorven lagen, zijn wraaklust definitief op de Europese joden, die hij altijd al met zijn bezeten haat had achtervolgd.
België, Vlaanderen komen ook in de tragedie voor. Traditioneel, mogen we wel zeggen, als slagveld van Europa in mei 1940 toen de Blitzkrieg door Vlaanderen ploegde en in de winter '44-'45 tijdens Hitlers laatste offensief in de Ardennen. Wel vergist Kershaw zich waar hij schrijft dat het Belgisch leger op 18 mei 1940 capituleerde. Dat gebeurde op 28 mei. Vanzelfsprekend wordt Antwerpen vernoemd als doelwit van Hitlers laatste, catastrofaal mislukte gok. Antwerpen was de voornaamste aanvoerhaven van de westerse geallieerden geworden en werd samen met Londen en Brussel bestookt met de Duitse V-1's (vliegende bommen) en V-2's (raketten). Vooral het terroristische effect van de V-2's was groot. Kershaw vermeldt dat ze in Engeland welgeteld 2724 mensen het leven kostten, "en veel meer in België".
Tijdens een gesprek in mei 1942 met zijn propagandaminister en paladijn tot in de dood, Joseph Goebbels, zette Hitler zijn plannen uiteen om het Derde Rijk ook naar het westen uit te breiden. "Hij achtte het vanzelfsprekend", zo stipt Kershaw aan, dat de "oude provincies Vlaanderen en Brabant, Duitse 'Reichsgaue' zouden worden". "Hetzelfde gold voor Nederland, wat de leider van de Nederlandse nationaal-socialisten, Anton Mussert, er ook mocht van denken". De collaborateurs konden hun Groot-Nederlandse en Dietse dromen wel vergeten. Deze Hitler-biografie is een must. [Robert Schoeters]
Redactie
Het tweede deel van de omvangrijke, uitstekend gedocumenteerde Hitlerbiografie van de hand van de Britse historicus Kershaw behandelt de periode van 1936 (bezetting Rijnland) tot 1945 (ondergang Derde Rijk). Dit deel laat zien hoe Hitler in 1938 zonder oorlog veel bereikte (zoals de Anschluss van Oostenrijk en de annexatie van Sudetenland), maar streefde naar meer: wereldoverheersing en vernietiging van bolsjewisme en jodendom. Hij ontketende de Tweede Wereldoorlog, speelde alles-of-niets en sleepte het Duitse volk mee in de ondergang. Velen waren bereid de leider 'tegemoet te werken', zo laat Kershaw zien, zoals bij de uitvoering van de vernietigingsplannen met betrekking tot de joden. In 1945 moest het Duitse volk boeten, ten koste van onnoemelijke verwoestingen. Dit deel van de biografie is even meeslepend geschreven als het eerste; het geeft een geslaagde combinatie van persoonsbeschrijving en sociale geschiedenis. Het boek vormt ongetwijfeld een standaardwerk, een geslaagde synthese, die oudere werken van Bullock en Fest in de schaduw stelt. Paperback, zeer kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.