De verruwing voorbij : over de kwetsbaarheid van alle leven

Het lijkt wel alsof onze samenleving vandaag getroffen wordt door een sterke golf van geweld. Niet alleen door het grote geweld zoals oorlog, genocide, kindsoldaten, terrorisme, vrouwenhandel en criminaliteit, maar ook door het kleine geweld in het dagdagelijks leven, zoals uitingen van achteloosheid, intimidatie, ruwheid en grofheid. Soms gaat het zelfs om vormen van bijna-niet-geweld in het gezin, de school, op straat, in trein, tram en bus, in het verkeer enz. In deze bundel, een cahier uit de reeks vredestheologie van Pax Christi/Vlaanderen, gaan enkele eminente auteurs op zoek naar de oorzaken van de huidige verruwing en naar wat er kan gedaan worden om wegen te vinden om die problematiek te overstijgen.

Roger Burggraeve en Didier Pollefeyt proberen de verruwing te verklaren vanuit concrete feiten. Het gevaar van een vicieuze cirkel is groot, geweld roept geweld op. Het doorbreken van deze vicieuze cirkel is belangrijk, zowel door het erkennen van het berokkende kwaad als door het overwinnen van de haatgevoelens. Annemie Dillen beschrijft het gezin als bron, maar ook als remedie tegen de verruwing. Zij pleit voor een gezinscultuur voorbij het familialisme, zodat het gezin een leerschool wordt van humaniteit in een christelijke traditie. Opmerkelijk is de bijdrage van Veerle Draulans over een genderanalyse van de toenemende agressie. Zij laat zien hoe een cultuur die permanent denkt in tweedelingen en tegenstellingen een basis is voor toenemend geweld tegen vrouwen. Het is van groot belang genderbewust om te gaan met omstandigheden, feiten, beelden en allerlei vormen van repressie. Tussendoor komen bezinnende stukken over thema's zoals de relevantie van de decaloog (Bénédicte Lemmelijn), onze 'schepselijkheid' als bron van achting (Frans Maas), een lofrede op de visie van Albert Schweitzer (Hans Bouma). Het laatste deel brengt opnieuw fundamenteel maatschappelijke thema's naar voren. Luk Boukaert beschrijft het verband tussen globalisering en verruwing op wereldvlak. Hij gaat hierover in discussie met de rechtvaardigheidstheorieën van John Rawls en wijst op de grenzen en mogelijkheden van een bedrijfsethische correctie. Roger Burggraeve analyseert op systematische wijze de vraag naar het recht van de toekomstige generaties als een verschuiving van retrospectieve naar prospectieve verantwoordelijkheid op basis van een herwaardering van de deugd van bezonnenheid. Johan de Tavernier verruimt de problematiek van 'gij zult niet doden' naar het respect voor dieren. Een laatste item (Jo Hanssens) is een eloge op de grote activiste voor geweldloos verzet Hildegarde Goss-Mayr, een bewogen vrouw met een indrukwekkend palmares aan standpunten en activiteiten.

Als geheel brengt deze bundel een beklijvend overzicht van de problematiek en een visie die uitwegen aanwijst. Warm aan te bevelen. Toch spijtig dat bij sommige auteurs het spreken over God wat vanzelfsprekend gevangen blijft in de traditionele terminologie. En dat sputtert soms bij de hedendaagse lezer. [Willy Deckers]