De geest van koning Leopold II en de plundering van de Congo
Adam Hochschild
Adam Hochschild (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Meulenhoff, cop. 2005 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 904.1 HOCH |
31/12/2005
Er bestaat een beroemde schets van het slavenschip de Brookes, waarop 482 slaven naast en tegen elkaar op hun rug op het dek gebonden liggen. In een tijdperk dat de fotografie nog niet bestond, was deze affiche een van de krachtigste wapens in de strijd tegen de slavernij. De Britse kolonies Jamaica en Barbados kregen vanwege hun florissante suikerproductie enorme aantallen slaven. De mannen moesten het suikkerriet onder een verzengende hitte en in een hels tempo oogsten, terwijl de aan elkaar geketende vrouwen het riet tot sap persen. Dodelijke ongelukken waren schering en inslag...
De grote rol die de slavernij in de 17e en vooral 18e eeuw speelde kan volgens Adam Hochschild in Bevrijd de slaven! worden afgemeten aan het scheepsverkeer op de Atlantische Oceaan. Scheepsladingen hoopvolle blanke immigranten staken de plas over op zoek naar land en rijkdom. Het Oude Europa had een grote behoefte aan o.m. suiker en katoen. Die konden massaal geproduceerd worden, vooral in het Caribische gebied en de omliggende gebieden van Noord- en Zuid Amerika. Daarvoor hadden ze slaven nodig, die op korte tijd de dood ingejaagd werden en even snel vervangen door nieuwe scheepsladingen vanuit Afrika. De Britse marine had zich zowat het monopolie verschaft op deze slaventransporten, die langs tientallen routes door duizenden schepen werden afgelegd. Daarvoor ronselde ze op hardhandige wijze mannen langsheen de Engelse kusten.
Na de gigantische verbreiding van de slavernij in de 18e eeuw, verdween ze op papier vrij snel tegen het einde van de 19e eeuw. Dit was de verdienste van antislavernijbeweging die in iets langer dan een mensenleven haar doel had bereikt. Op 22 mei 1787 besluiten twaalf bevlogen mannen in een Londense drukkerij een protest te organiseren voor de afschaffing van de slavernij. Directe aanleiding was het nieuws dat 133 zieke slaven overboord werden gezet zodat de eigenaar de verzekeringspremie kon innen. In Hochschilds beschrijving zijn er drie hoofdrolspelers: de vrijgekochte slaaf Olauda Equiano, die vanuit eigen ervaring kon spreken; de gewetenloze slavenhandelaar John Newton, die via de religie evolueerde tot strijder tegen de slavernij; de spilfiguur Thomas Clarkson, die zich op jonge leeftijd geroepen voelt om tegen de slavernij te ageren. e vinden elkaar in een gezelschap van quakers, een vertakking uit de kerkelijke reformatie die wars is van gezagsstructuren en voor alles vredelievend is.
Dit klein begonnen initiatief genereerde op korte tijd een sneeuwbaleffect. Vooral Clarkson dweilde stad en land af met pamfletten en een verzameling 'didactische' voorwerpen, typisch voor de slavenhandel (handboeien, duimschroeven, beenboeien, mondklemmen e.d.). De Engelsen geraakten verontwaardigd bij het horen van de gruwelijke levensomstandigheden en hele bevolkingsgroepen zetten zich achter de antislavernijbeweging. De metaalarbeiders in Liverpool weigerden nog verder te werken voor de marine en in het zog van de quaker Elisabeth Heyrick werden meer dan zeventig vrouwengenootschappen tegen de slavernij opgericht, met een grote rietsuikerboycot tot gevolg. Die hele beweging noemt Hochschild zonder aarzelen de allereerste mensenrechtenorganisatie in de wereld. Het parlement werd overspoeld met meer handtekeningen tegen de slavernij dan het ooit over een ander onderwerp had ontvangen. In 1792 nam het Lagerhuis een eerste wet aan die de slavenhandel verbood. Het Hogerhuis volgde in eerste instantie niet, maar de beweging kon niet meer worden stopgezet. In 1823 werd een nieuwe Anti Slavery Society opgericht, die het wetsvoorstel een tweede keer indienende. In 1833 werd de wet door beide kamers goedgekeurd, wat volledige vrijheid voor alle slaven in het Britse Rijk betekende. De regering zou echter een compensatie betalen aan de eigenaars in functie van het aantal slaven. Zo kreeg de bisschop van Exeter voor zijn 665 slaven een vergoeding van 12.700 pond.
Hochschild is een geboren verteller die erin slaagt om droge dossiers en bergen verslagen om te zetten in een vlot leesbaar verhaal, doorspekt met historische gegevens. Vergeten en pijnlijke onderwerpen ontleedt hij tot op het bot om de lezer attent te maken op de betrokkenheid van vorige generaties bij historische gebeurtenissen die gevolgen hebben voor de maatschappij tot vandaag. Hochschild vertrekt van een bepaalde ontdekking uit oude uitgaven (voor dit boek vertrekt hij van Thomas Clarksons geschiedenis van de abolitionistenbeweging). Vanuit een eerste, cruciale ontdekking zoekt hij verder, verzamelt al of niet met de hulp van zijn studenten aan de universiteit van Berkeley materiaal, om vervolgens zijn bewijsvoering te extrapoleren. Hochschild geraakt zo overtuigd van het onderzochte materiaal dat hij het aanreikt als een onomstotelijk bewijs van zijn stelling. Het gevaar is echter niet denkbeeldig dat hij op die manier onbewust een "roman à thèse" brengt, waarin alle documentatie ter bewijsvoering dient van een nog niet bewezen stelling die als uitgangspunt dient. Feit is dat Hochschild nauwelijks gewag maakt van antislavernijbewegingen elders in Europa, die niet in zijn ijzersterk verhaal passen. [Frans L. Van den Brande]
Drs. L.M.A.M. Bartels
In het boek worden de ontwikkelingen beschreven die hebben geleid tot de afschaffing van de slavernij in het Britse Koninkrijk. De auteur heeft daarbij gebruik gemaakt van gedetailleerde schriftelijke informatie, afkomstig van diverse betrokkenen uit de periode vanaf ongeveer 1787 tot 1838. Verschillende aspecten van de handel in slaven komen zo onder de aandacht van de lezer. Het boek bestaat uit vijf delen, die onderverdeeld zijn in 23 hoofdstukken, afgerond met een epiloog. In het midden van het boek zijn 33 kleine zwartwitafbeeldingen opgenomen. Verder bevat het boek noten, een bibliografie en een register. De Amerikaanse auteur heeft reeds eerder een aantal historische boeken geschreven, waaronder een boek over Congo. Het boek geeft uitgebreide informatie over de slavernij in het algemeen en is daardoor dan ook geschikt voor een brede lezerskring. De schrijver weet door het vertellen van veel persoonlijke anekdotes de lezer te boeien.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.