Kunst

Een uitnemend naslagwerk binnen de gekozen beperking: de kunst van de westelijke wereld (Europa en Noord-Amerika) van de aanvang (prehistorische grotschilderingen en Cycladische idolen) tot de actueelste kunst (de jongste geselecteerden ? Mori, Ofoli ? zijn nog geen 40 jaar oud). Dat de auteur een Brit is, word je wel enigszins gewaar aan de selectie van kunstenaars, maar bij de evaluatie van de werken en het belang ervan in de artistieke evolutie, speelt elk zijn rol en krijgt zijn deel naar verdienste.

De kunstevolutie wordt in deze encyclopedie voorgesteld in haar chronologische ontwikkeling, in hoofdstukken per stijlperiode, met een veelheid aan kunstenaarsbiografieën in vrij kort bestek, gepast afgewisseld met een ruim dozijn breder uitgewerkte kunstenaarsportretten (van Giotto, Da Vinci en Dürer tot Cézanne en Matisse) en evenveel commentaarteksten bij individuele kunstwerken (van de Laocoöonbeeldengroep, het 'Isenheimer Altaar' en Van der Weydens 'Kruisafneming' tot de 'Olympia' van Manet en Picasso's 'Demoiselles d'Avignon'). Via een veelvoud van invalshoeken en benaderingswijzen, met verstandige (en soms zéér kritische) detailopmerkingen en met een intelligente keuze van illustraties, toont Cumming zich een voorbeeldige gids doorheen de kunstgeschiedenis. Hij schrijft voor de niet-gespecialiseerde, maar belangstellende lezer. Zijn boek leent zich zowel voor occasionele consultatie (via een uitstekend namenregister) als voor doorlopende lectuur, want zijn relaas zit stevig in elkaar en de verschillende voorstellingswijzen (karakterisering van resp. periode, kunststijl, kunstenaar, kunstwerk) zetten aan tot cross-reading. Achteraan bevindt zich ook nog een woordenlijst van de meest gebruikte kunsttermen, vaak heel origineel en soms kritisch verwoord. Cumming maakt de lezer voortdurend, en niet zonder humor, attent op bijzonderheden: de wijze bv. waarop een kunstenaar een kleur, een motief, een houding, een gebaar, een requisiet aanwendt. Hij spreekt de lezer aan en dat verlevendigt het betoog en houdt de aandacht permanent gaande. De formuleringen zijn kort en treffend, vaak leuk en spits en Cumming schuwt de controverse niet. Wat de moderne kunst betreft, beperkt het Belgische aandeel zich tot Ensor, Delvaux, Margritte, Alchinsky, Michaux, Broodthaers, Panamarenko en ene Francis Alys ? maar geen George Minne, geen Vlaamse expressionisten of Brabantse fauvisten. Over selecties valt altijd te twisten: zo zullen de Duitsers bv. Barlach en Lehmbruck missen, of Rohlfs en Kolbe... Cummings gedegen referentiewerk verdient zeker een veelvoudige aanbeveling. De lay-out (bv. van de apart gecommentarieerde kunstwerken) is knap en origineel, de materiële boekverzorging is prima. [Paul Huys]