De laatste Belgen : een geschiedenis van de Oostkantons

De 'Ostbelgier' zijn voor veel Belgen onbekende landgenoten. Als het over ons land gaat, wordt meestal enkel gesproken over Vlamingen en Walen, terwijl de Duitstalige gemeenschap meestal verzwegen wordt. Nochtans zouden zij de 'trouwste Belgen' zijn. In De laatste Belgen: een geschiedenis van de Oostkantons schetst Selm Wenselaers de moeizame integratie van de inwoners van Eupen-Malmédy in ons land.
Door de Eerste Wereldoorlog verloor Duitsland de aanspraak op heel wat gebieden in Europa, zo beschrijft Wenselaers. Een van die gebieden was de grensstreek met België, meer bepaald het gebied rond Eupen, Malmédy en Sankt-Vith. Daarnaast kreeg België ook nog de Vennebahn en Neutraal-Moresnet.
In het volgende hoofdstuk schetst de auteur de geschiedenis van dat laatste gebied. Neutraal-Moresnet was al 99 jaar een tweeherenstaat, bestuurd door Pruisen én de Nederlanden omwille van het zink in de grond. Het gebied werd een soort van vrijstaat met eigen regels en gewoonten, een belastingsparadijs, een toevluchtsoord voor iedereen. De plaatselijke dokter Molly droomde ervan om daar een volledig onafhankelijke Esperanto-staat op te richten, 'Amikejo', wat bijna gelukt was ook. Na het verdrag van Versailles was het echter over en uit: Kelmis, Neu-Moresnet (in Duitsland) en Moresnet zijn de overblijfselen.
Vervolgens wordt de inburgering van de Duitstaligen in België geschetst. De inwoners waren aanvankelijk kolonialen en voelden zich vreemden. Gouverneur Baltia werd gestuurd om de inburgering te begeleiden, maar dat liep faliekant af. Met zijn dictatoriale trekjes joeg hij nl. iedereen tegen zich in het harnas: hij probeerde immers overal Frans in te voeren, wat natuurlijk niet naar de zin was van de meerderheid van de Duitstaligen. Wenselaers beschrijft ook de zeer zwakke politieke vertegenwoordiging van de Duitstaligen in Brussel en de diplomatieke pogingen om Eupen-Malmédy weer te verkopen aan Duitsland.
Daarna focust de auteur op de Tweede Wereldoorlog en de aanvankelijke verwelkoming van de Duitsers door de inwoners van de Oostkantons. Vijf jaar later was de ontnuchtering echter heel zwaar: vele families werden als collaborateurs gevangengezet of zelfs het land uitgezet. Een nieuwe gouverneur, Eupenaar Henri Hoen, moest voor de denazificatie en de verbelging van het gebied zorgen, maar stootte daarbij op dezelfde moeilijkheden die zijn voorganger Baltia had gekend.
In het recente verleden focust Wenselaers op de nationale en Europese steun voor de Oostkantons. In 1970 ontstond onder Eyskens de Duitse cultuurgemeenschap, maar bij de tweede staatshervorming werden de Oostkantons vergeten. Vandaag steekt Karl-Heinz Lambertz zijn voorkeur voor een eigen gemeenschapsgewest niet onder stoelen of banken.
De laatste Belgen is een interessante monografie over de Ostbelgier en zijn geschiedenis. De stijl is echter vrij zwaar, met o.m. moeilijke zinsconstructies. De lezer moet echt geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de streek en zijn bewoners om het boek te doorworstelen. Een luchtiger stijl had het boek aangenamer kunnen maken. [Kris Mattheeuws]