Hitlers tafelgesprekken 1941-1944

IJdelheid en megalomanie zijn eigen aan de persoonlijkheidsstructuur van menig autoritaire leider en dictator. Zelfs banale uitlatingen en anekdotes verteld in intieme kring worden door adepten gekoesterd als waardevolle sieraden die voor het nageslacht bewaard dienen te worden. In de zomer van 1941 gaf Hitler zijn secretaris en rechterhand Martin Bormann de toestemming om een deel van zijn privégesprekken vast te leggen voor de eeuwigheid. Heinrich Heim, een NSDAP-er van het eerste uur, was de eerste die met deze historische taak werd belast. Hitler stond bekend voor zijn uitvoerige monologen tijdens maaltijden onder genodigden en intimi. Redevoeringen waarbij hij vaak ideeën en inzichten lanceerde die hij achteraf nauwgezet verder zou uitwerken, of achteloos verwerpen. In de beperking toont zich de meester, zo luidt het gezegde, maar in vrije woordspeling en losse bespiegeling toont zich vaak de diepte van de zelfbegoocheling en de waanzin, getuige daarvan deze tafelgesprekken.

Hitler sprong in deze gesprekken vaak van de hak op de tak, en het bleek al gauw ondoenbaar deze gesprekken in te delen naar thema. De samensteller opteerde dan ook voor een chronologische volgorde van 'zaterdag, 5 juli 1941' tot de 'nacht van de 29e-30e november 1944' met aanduiding telkens waar de gesprekken plaatsvonden en wie erbij aanwezig was. Een uitgebreid zaken- en personenregister met verwijzing naar het pagina-nummer waarin een voetnoot of onderwerp is opgenomen, maakt deze uitgebreide vertrouwelijke tafelgesprekken evenwel voldoende overzichtelijk en goed hanteerbaar als referentiewerk.

Opvallend is dat in deze gesprekken nauwelijks enige allusie wordt gemaakt op de realiteit van de oorlog, een taboe-onderwerp dat naargelang het einde nadert in schriller contrast komt te staan met megalomane wensdromen. Gruwelijker en aangrijpender nog dan zijn plannen ontvouwd in Mein Kampf. [Staf Schoeters]