Dat stomme boek

'Dit is het stomste boek dat je ooit in je handen hebt gehad. Het is zo stom dat het maar de vraag is of je het überhaupt moet lezen.’ Deze woorden staan op de cover van Tiny Fisschers Dat stomme boek. Het zijn de woorden van de vijftienjarige Ivan (Iev) die op school de opdracht krijgt om een boek te schrijven. Dik tegen zijn zin, titelt Iev zijn opdracht ‘Dat stomme boek’, meteen ook de titel van de roman. Op de cover zijn nog meer dingen te zien die de aandacht trekken: we zien een jongen met blauw haar (Iev) en zijn zusje in een blauwe Volvo met de nummerplaat ‘AD-HD-1’. Die nummerplaat is niet toevallig. ADHD’er Iev is een onstuimig vat, een jongen wiens hoofd voortdurend vol associaties en verspringende gedachten zit. ‘Een hink-stap-sprong door mijn hoofd’ noemt Iev het zelf. Het boek dat hij start, gaat over enkele dagen uit zijn leven waarin hij samen met zijn moeder en zusje zijn verdwenen vader gaat zoeken. Ievs vader is manisch-depressief en verdwijnt wel vaker, maar deze keer leidt de zoektocht hen tot in Berlijn. Onderweg ontmoet Iev het fascinerende Engelse meisje Jo, die ook weer in Berlijn een belangrijke rol speelt. Daar komt de zoektocht naar Ievs vader tot een pijnlijke ontknoping.
Het verhaal wordt vanuit het perspectief van de onrustige Iev verteld, waardoor de lezer hem dicht op de huid zit. Door zijn ogen ervaren we de wereld als één brok dynamiet waarin alles razendsnel passeert. Omdat het voor Iev heel onduidelijk is wat er zich tussen zijn ouders afspeelt, waarom zijn vader raadselachtige berichtjes stuurt en waarom ze naar Duitsland moeten, blijft dit ook voor de lezer onduidelijk. Op het einde wordt de werkelijkheid flink door elkaar geschud. Iev wilde, zoals een echte schrijver, de lezer misleiden: ‘In werkelijkheid verdwaalde ik zelf. Ik wilde de werkelijkheid voor me uit schuiven, uitstellen, afstellen.’ Het einde van de roman biedt duidelijk een reflectie op het schrijverschap, over die dunne lijn tussen fictie en werkelijkheid: Hoe ga je als schrijver met de werkelijkheid om? En kan schrijven een therapeutisch proces zijn om de pijnlijke realiteit van je af te schrijven?
De dialogen zijn geestig en aandoenlijk. De personages rond Iev (zijn vader, moeder en zusje) krijgen echter niet veel body. Het ontluikende liefdesverhaal tussen Iev en de Engelse Jo is dan weer overbodig, maar verder is Dat stomme boek een verfrissende roman waarin de leefwereld van een adolescent met ADHD heel raak wordt weergegeven. Het onverwachte einde biedt veel stof tot nadenken . [Johanna Ferket]