Griekse mythen en sagen

Mythes blijven een ruim publiek boeien. Voor de primitieve mens vormden ze een antwoord op de ongerijmdheden waarmee hij in het leven en in de natuur geconfronteerd werd. Vandaar ook de sterke gelijkenissen tussen de mythologie van culturen die ogenschijnlijk ver van elkaar af staan. In recente mythologische (hand)boeken wordt daarop meer en meer de nadruk gelegd.

Daarover is nog niets te vinden in dit standaardwerk over de Griekse mythologie van Gustav Schwab. Deze klassieker in het Nederlandse taalgebied verscheen voor het eerst in 1956 en kent met de regelmaat van een klok herdrukken. Het Duitse origineel waarop het gebaseerd is, is nog veel ouder en dateert van 1838. Het grote voordeel van Schwab is zijn volledigheid en dat zal ook wel de reden zijn waarom het nu nog steeds verplichte lectuur is voor vele middelbare scholieren in Vlaanderen en Nederland. De vraag is of dit zo terecht is. De ouderdom op zich is geen beletsel, de Schwartzvertaling van de Ilias en de Odyssee gaat ook nog steeds mee, en met succes. Deze tekst is echter wel duidelijk gedateerd en moet nodig opgefrist worden.

De Griekse mythologie is van nature bijzonder rijk en gevarieerd. Al naargelang de inspiratie van de antieke bron worden de verhalen al wat sappiger en met meer zijsprongen verteld. Toch ontstonden na verloop van tijd canonieke versies van de mythes, die zo doorverteld werden en nu in het collectieve geheugen zitten.

En daar loopt het gedeeltelijk mis in dit boek. Schwab vertelt de mythes wel grondig, maar vaak zonder de details zoals ze bekend zijn bij het grote publiek en die ze net leuk maken. Io werd door toedoen van de jaloerse Hera achtervolgd door een horzel tot in Egypte. Zo wordt het al verteld sinds de oudheid en generaties studenten hebben zich al afgevraagd welk beest dat dan wel mag zijn. Bij Schwab is Io enkel 'hevig verschrikt'... In de tweestrijd tussen Athene en Arachne om wie de beste weefster is vertoont het meisje het summum van hubris, overmoed. Ze beeldt de goden uit terwijl ze allerlei avontuurtjes beleven, veelal dan nog met gewone stervelingen. Een schitterend verhaal, maar hier lezen we enkel dat Zeus afgebeeld wordt met zwakheden die een god niet waardig zijn.

Jammer, maar dit boek heeft eigenlijk zijn beste tijd gehad. Je moet de Griekse mythologie van Schwab nu eerder lezen als een auteursmythologie, geschreven volgens de principes van zijn tijd. Er zijn tegenwoordig echter veel betere werken over dit onderwerp te vinden (Imme Dros, iemand?) die bovendien vaak schitterend geïllustreerd zijn. Of lees gewoon de goede oude Ovidius. Waarschijnlijk is niemand er sinds zijn Metamorphoses nog in geslaagd mythes met zoveel humor te vertellen. [Dieter Wildemauwe]