Moriae encomium, dat is De lof der zotheid
Desiderius Erasmus
Desiderius Erasmus (Auteur), M.J. Steens (Vertaler)
9 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Volume | Plaats in de bib |
---|---|---|---|
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
14 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
13 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
8 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
11 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
9 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
10 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
6 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
12 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
Aanwezig |
Donker, 2004-2020 |
7 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : Kast 1 155.2 ERAS |
5 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Volume | Plaats in de bib |
---|---|---|---|
Magazijn |
Donker, 2004-2020 |
4 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 ERAS |
Magazijn |
Donker, 2004-2020 |
2 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 ERAS |
Magazijn |
Donker, 2004-2020 |
1 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 ERAS |
Magazijn |
Donker, 2004-2020 |
5 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 ERAS |
Magazijn |
Donker, 2004-2020 |
3 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 ERAS |
31/12/2005
De titel Corresponderende denkers laat mooi uitschijnen dat het niet alleen gaat over filosofen die briefwisseling voeren. De (oude) betekenis van het woord correspondentie als overeenkomst of overeenstemming verwijst naar de band die de persoonlijke brief smeedt. Wanneer de brief uitgroeit tot een briefwisseling, worden we getuige van de ontwikkeling van een dialogische relatie. De dialoog als 'filosofisch genre' kan dus een beroep doen op de brief als medium. De stijlvorm waarin filosofie wordt bedreven, is evenwel onderworpen aan historische processen. De 'professionalisering' van de filosofie vanaf de 18e eeuw legde haar academische regels op: de dialoog paste niet meer in het stringente kader van een filosofie als 'Schulbegriff' (Ernst Cassirer). Buiten het universitaire kader toont een briefwisseling filosofie 'in actie', in dialoog.
Het briefschrijven als gesprek is een vorm van filosofie bedrijven die verbonden is met het leven zelf. De briefvorm past niet in een filosofie als abstract, mannelijk en methodisch denken. Brieven vertellen over ervaringen van de menselijke existentie. Briefwisseling, het wisselen van brieven, betekent het 'uit'wisselen, het schenken en ontvangen van gedachten, maar ook van ervaringen en dagelijkse beslommeringen. Friedrich Nietzsche en Malwida von Meysenbug hebben het bv. in praktisch elke brief die ze aan elkaar schrijven over hun gezondheidsproblemen. Het probleem van de meest geschikte woonplaats in Europa is daarbij een constant thema dat het louter beklagenswaardige aspect van hun ziekelijkheid overstijgt. Erasmus (Brieven 142-297) van zijn kant kankert regelmatig over zijn gebrek aan tijd en geld en blijkt overal op zoek naar boeken.
Corresponderende denkers schrijven elkaar dus niet enkel bedachtzame brieven over hun ideeëngoed. Veel briefwisselingen tussen filosofen eindigen zelfs in regelrechte vijandschap. Erasmus en Luther schrijven elkaar eerst als gelijkgestemden, maar al snel komt hun diepgaande onenigheid over aard en inhoud van de kerkhervorming aan het licht. Een totale ideologische en persoonlijke breuk is de uiteindelijke afloop. Gezien hun verschillen in temperament en filosofische houding, was ook de vriendschap tussen Ludwig Wittgenstein en zijn aanvankelijke mentor Bertrand Russell geen lang leven beschoren. Niettegenstaande hun wederzijds respect, bleek dat zij elkaar uiteindelijk niet konden begrijpen. Ook Nietzsche schrijft in een van zijn laatste brieven aan Malwida von Meysenbug dat deze hem nooit begrepen heeft. De briefwisseling tussen Martin Heidegger en Hannah Arendt kent een tweedeling: oorspronkelijk een correspondentie tussen geliefden, is ze na de catastrofe van de Tweede Wereldoorlog en Heideggers tijdelijke steun aan het nazisme, nog 'slechts' een correspondentie tussen vrienden.
Een briefwisseling tussen filosofen kan om diverse redenen interesse wekken. Zo kunnen de brieven van Nietzsche een licht werpen op de samenhang tussen zijn denken en zijn biografie. De brieven van Erasmus -- meer dan drieduizend in getal -- zijn dan weer vooral cultuurhistorisch belangwekkend, omdat er een gedetailleerd beeld van het tijdperk van humanisme en Hervorming in zichtbaar wordt.
Erasmus briefstijl had heel wat invloed, maar van lezers van nu wordt wat doorzettingsvermogen gevergd voor de soms breedvoerig meanderende zinnen met lyrisch-raisonnerende tremolo's van gedachten. Glimlachen doe je wel als Erasmus aan zijn vriend, de Engelse humanist John Colet, bijvoorbeeld schrijft: "Het is niet in woorden uit te drukken, mijn beste Colet, hoe ik met volle zeilen en galopperende paarden afstorm op de heilige geschriften en hoe alles mij tegenstaat wat mij daarvan afroept of me ophoudt."
Het lijkt wel alsof de schier uitputtende detailleringen en verantwoordingen in Erasmus' brieven de angst voor misverstanden moesten temperen. De zorgvuldigheid en nauwgezetheid die hiervoor aan de dag werden gelegd, zijn in onze dagen ongekend. Erasmus nam zijn tijd, en dat lijkt tegenwoordig dikwijls te veel gevraagd. De brief wordt meer en meer verdrongen door het e-mailverkeer, waarvan de snelheid blijkbaar voldoende compensatie biedt voor de slordigheid ervan. E-mail is veeleer een hybride communicatievorm, die het schrift laat 'spreken', met dezelfde kansen op vergissingen, maar ook op rechtzetting, als de spreektaal.
Terwijl elektronische communicatiemiddelen de grens laten vervagen tussen schriftelijke en mondelinge communicatie, dreigt het schrijven van brieven weldra een marginale bezigheid te worden. Door de algemene verspreiding van media als e-mail, sms, enz. hoeven we alvast geen grote briefwisselingscorpussen meer te verwachten. Volgens de Duitse filosoof Peter Sloterdijk leven we dan ook in post-epistolografische tijden, waarin het humanistische Bildungsideaal heeft afgedaan. De brief als humanistisch medium kan niet meer de maat nemen van onze moderne massasamenlevingen. De opkomst van de audiovisuele massamedia en multimediatechnologieën drijven humanistische media als brief en boek steeds verder in de marginaliteit. Maar een bestaan in de marge blijft een bestaan, onopvallend maar duurzaam. [Hedwig Billiet]
31/12/2006
Erasmus, Desiderius
Brieven 298-445
In dit derde deel van Erasmus' correspondentie, die meer dan drieduizend teksten bevat, zijn de brieven van de jaren 1514 tot 1516 opgenomen. Hij verbleef toen in het Duitsland waar J. Froben een bewerking van Hiëronymus' brieven zou publiceren en werd er als de grootste humanist ten noorden van de Alpen gevierd en maakte er vele vrienden. Hij correspondeerde niet alleen met hen, maar ook met vrienden uit Engeland, Italië en Brabant.
In de brieven gaat het vaak over het werk waarmee Erasmus bezig is, en dan vooral over de bewerking en uitbreiding van de Adagia, de hierboven vermelde uitgave van Hieronymus en een nieuwe editie van het Nieuwe Testament. Interessant en uitvoerig is zijn gekibbel met de Leuvense theoloog Maarten van Dorp over de negatieve invloed van De lof der zotheid, het gevaar van het aanbrengen van correcties in de Bijbel, en het belang van de studie van het Grieks. Verder is er ook een lange brief, waarin Erasmus aan paus Leo X vraagt of hij aan hem de uitgave van Hiëronymus' brieven mag opdragen. De Franse Budé vindt echter dat Erasmus zich bij het schrijven meer beperkingen moest opleggen. Heel wat brieven zijn voorwoorden bij publicaties maar je kan onder andere ook methodologische discussies terugvinden over de betekenis van een Grieks woord. De brieven gaan echter ook over persoonlijke dingen, zoals de last van het vele werk, een diefstal of zelfs een ongeluk met een paard.
Deze vertaling laat de geest en de sfeer van het humanisme goed tot hun recht komen. Zo vereren en cultiveren de briefschrijvers bijvoorbeeld de "verfijnde, beschaafd, geleerde letteren", waarin volgens Erasmus geen "frivole onbenulligheden" kunnen voorkomen en hebben ze het smalend over de "strijkages waarmee Italiaanse geleerden zich zo graag tooien". Ten slotte steken ze ook graag de loftrompet over elkaar, weliswaar met nauwelijks verholen ironie.
Ector, Jef
[Jef Ector]
Karel Bostoen
Deze uitgave van de 143 bewaard gebleven brieven van en aan Erasmus uit de periode 1481-1500 in een Nederlandse vertaling van M.J. Steens is gebaseerd op de bekende editie van de brieven in de oorspronkelijke Latijnse taal door P.S. Allen, met dien verstande dat daaraan twee brieven zijn toegevoegd die pas na de totstandkoming van de editie-Allen zijn ontdekt. Bij deze nieuwe uitgave is duidelijk gestreefd naar grote zorgvuldigheid zodat de tekst nergens wordt overwoekerd door toelichtingen. De brieven krijgen telkens een korte inleiding en in de voetnoten worden slechts essentialia, zoals personen en literaire citaten, beknopt toegelicht. De Nederlandse vertaling leest zeer prettig en heeft de juiste toonzetting. Een compliment verdient ook de typografische verzorging van het boek dat door een goed personenregister wordt ontsloten. Wie geïnteresseerd is in de persoon van Erasmus en in het humanisme van diens tijd, kan zich geen betere ingang wensen dan deze uitgave. Het is de bedoeling dat alle brieven mettertijd op die manier in vervolgdelen worden uitgegeven.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.