Kassa 19 : roman
Claire-Louise Bennett
Claire-Louise Bennett (Auteur), Martine Vosmaer (Vertaler), Karina van Santen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BENN |
Alexandra De Vos
2/ei/27 m
Wie ooit een gevoelig en dromerig kind was zal het weten: hoe de adolescentie en de aankomende volwassenheid alles wat grenzeloos en vol verwondering is de grond in stampen. De speeltijd is voorbij, de wereld is onttoverd. Plots moeten we plannen maken, studeren, doelgericht aan de toekomst werken. Onze ego's nemen het over, wat anderen over ons denken wordt levensbelangrijk.
De Britse schrijfster Claire-Louise Bennett, ooit zo'n dromerig kind, kon zich niet neerleggen bij die gang van zaken. Op het snijvlak van kindertijd en volwassenheid begon ze te schrijven. Een kwestie van verzet, en van nostalgie naar een plek in het universum die niet besmet was door menselijke berekening. In The Irish Times zei ze daarover: 'Ik begon te schrijven - niet om de dingen te begrijpen, integendeel. Ik schreef om verstand en doelgerichtheid op afstand te houden. Ik wilde langer genieten van de ritmische chaos van het bestaan. Ik wilde opgaan in het prachtige mysterie van alles.'
Chaos en mysterie lagen nog altijd te wachten toen Bennett de dertig voorbij was. Na jaren hard werk had ze genoeg van haar academische carrière en van het stadsleven. Misschien had ze ook genoeg van mensen. Want ach, het belang van relaties en menselijk gedoe wordt overschat, meende Bennett. Er waren duizenden interessantere fenomenen: vogels, planten, onweer, maanlicht, stenen, geschiedenis. Bennett huurde een cottage op het Ierse platteland waar ze op adem kon komen, een rustig bestaan leiden, en haar band met de kosmos opnieuw kon aanhalen.
Haar debuut Pond (2015), nu vertaald als Poel , is de neerslag van dat plattelandsleven, en van haar binnenwereld. Een inventaris van alles wat ze verbazingwekkend en bijzonder vond.
Dagelijkse parade
Poel heeft geen plot, is geen roman of novelle, maar bestaat uit losse overpeinzingen. De lezer die elke verwachting los kan laten wordt meegesleept naar Claire-Louise in Wonderland. Niet dat hier veel wereldschokkends gebeurt: de dingen gebeuren niet, ze zijn er gewoon. En Bennett is getuige van hun dagelijkse parade, hun komen en gaan.
Zo is er de oude cottage en de zorg die de vertelster daaraan wijdt: haard aansteken, bed opmaken, wortels en walnoten hakken voor het avondeten. De vertelster is een 'existentiële luiwammes' - wat niet per se gedaan moet worden laat ze net zo graag. Aankleden? De vingers die de knopen dichtmaken zijn dezelfde die ze weer moeten losmaken. Snoeien en vegen en praatjes met de buren zijn maar mondjesmaat aan haar besteed. Liever trekt ze zich na de lunch terug in de tuin om er onder een deken te 'luisteren naar dingen'. Elk geluid is een trede die de vertelster mee naar boven neemt, 'tot voorbij de wolken, naar een vogelachtige uitbundigheid, waar niets anders is dan continu licht en kilometers blauw'.
Als de avond valt daalt ze weer af naar zichzelf, naar schemering en aarde. Het is die aarde die haar het meest van al fascineert. Slapend (of wakker) naast een minnaar denkt ze aan de poel bij de cottage, aan het veldje waar ze aardappelen plantte. Misschien is het leven onder de grond, het woelen en krioelen haar eigenlijke, eerste taal. Maar kan die ooit opgeschreven worden?
Dat Bennett haar eigen taal vond bewees ze ondertussen met Kassa 19 (*****), een van de origineelste romans van de laatste jaren. Maar ook dit debuut schittert. Sarcastisch, poëtisch, vaak koortsig en rusteloos weeft Bennetts stem de levenloze en levende dingen samen tot een trillend, glanzend, kosmisch web. Poel is de hymne van een solitaire ziel aan wat haar omringt. Het geeft de onttoverde wereld haar betovering terug, een handvol pagina's lang.
Vertaald door Martine Vosmaer en Karina van Santen, Koppernik, 161 blz., € 23,50.
Oorspronkelijke titel: 'Pond'.
Joachim Stoop
i /un/13 j
*****
De Ierse Claire-Louise Bennett scoorde vorig jaar een sterrenregen met 'Kassa 19', haar tweede boek. Geen wonder dus dat uitgeverij Koppernik nu ook haar debuut 'Poel' in het Nederlands liet vertalen. Dat is een heel ander werk, al zullen lezers van 'Kassa 19' haar kenmerkende stijl wel herkennen. Bij Bennett gaat het meer over hoe ze schrijft dan over wat ze schrijft. Wie een verhaalstructuur en een plot verwacht, is bij haar aan het verkeerde adres. 'Poel' verscheen in het Engels als een short story collection, maar kreeg in het Nederlands de bedrieglijke genreaanduiding 'roman'.
Bennetts debuut is een labyrintische verzameling van waarnemingen en bespiegelingen van een naamloze vrouw die in een huurhuis aan de Ierse westkust woont. We worden ondergedompeld in haar gedachtestroom, die vertrekt bij alledaagse banaliteiten - een vulpen, tomatenpuree, een dwarrelend blad - en uitmondt in mijmeringen, gevoelens en nog meer observaties. In meanderende zinnen rijgt ze associaties tussen wat ze ziet, vindt en voelt aan elkaar. Een doorgewinterde lezer veronderstelt dat alles wat er staat een betekenis heeft. Maar in 'Poel' lijkt het wel alsof er niets is weggelaten, want ook de twijfels, herhalingen, en doodlopende paadjes staan erin. Alle radertjes liggen bloot en de leestijd lijkt gelijk te lopen met de tijd die de protagonist nodig had om te observeren en associëren. Bennett beweert dat ze vooral geïnteresseerd is in hoe kleine dingen zich verhouden tot grotere kwesties. Ze raast met haar wilde verbeelding langs onopvallende huiselijkheden en verbindt de micro- aan de macrokosmos. 'Het is precies het soort tas waarin een vrouw die maar één keer in haar leven een brief heeft gekregen, die ene brief zou bewaren.'
Waarom is de vertelster zo alleen en aan haar huis gekluisterd? Scheelt er iets met haar of is zij net het typevoorbeeld van een mens in deze tijd? De vragen blijven onbeantwoord. Dat schept een licht verontrustende sfeer, alsof je voortdurend kringen in het water ziet zonder te kunnen zien wat die veroorzaakt heeft. Bennett knijpt trivialiteiten uit tot speelse poëzie, maar als je gedachten even afdwalen, raak je verdraaid moeilijk terug in haar cadans - alsof je een saxofoonsolo van John Coltrane even pauzeert en dan weer op play duwt. Dan is het reconstrueren geblazen: hoe kwam ze nu weer van die rotte banaan bij een academische voordracht over de vernietigende kracht van liefde terecht?
Claire-Louise Bennetts debuut wordt geniaal of banaal bevonden, van een onvergelijkbaar meesterschap of juist uitputtend navelstaarderig. Vooral collega-auteurs zijn jaloers op de vrijheid die ze zich permitteert: ze houdt zich amper aan de ongeschreven regels van het literaire spel. Ik begrijp zowel de adoratie als de afkeer. Je blijft voortdurend rondcirkelen, maar omdat je nooit landt, raak je gedesoriënteerd en voel je je opgesloten. Je erkent het vernuft van de gelaagdheid, maar nadat je twee bladzijden lang over een kookfornuis hebt gelezen, denk je toch ook aan Shakespeares komedie: much ado about nothing. Tegelijk zijn weinig auteurs spitsvondiger in spielerei, behendiger in het van de hak op de tak springen en geestiger in verbanden leggen. Hoewel 'Poel' zich tot het wat toegankelijker 'Kassa 19' verhoudt als een rups tot een vlinder, zullen welwillende lezers in Bennetts debuut één van de eigenzinnigste, meest virtuoze auteurs van onze tijd zien ontluiken.
Bookarang
Een psychologische roman die het innerlijk leven van een naamloze hoofdpersoon beschrijft. Een jonge vrouw leidt ver van de bewoonde wereld een bijzonder bestaan en is op zoek naar een houding om zichzelf te kunnen en mogen zijn in de wereld. Het boek concentreert zich op de verschillende onderdelen uit haar dagelijks leven: van de beste manier om pap of bananen te eten, tot een ontmoeting met koeien, tot het aangaan van een nieuwe relatie. In lichtvoetige stijl geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Claire-Louise Bennett is de auteur van de veelgeroemde roman 'Kassa 19'. ‘Poel', haar debuut, stond op de shortlist van de Dylan Thomas Prize en won de White Review Short Story Prize. Bennetts verhalen en essays zijn gepubliceerd in The New York Times Magazine, Harper's en andere tijdschriften. Ze woont in Galway, Ierland.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.