Branduren : roman
Cobi Van Baars
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VANB |
Gé Vaartjes
i /ul/08 j
De onbedoelden is de titel van Cobi van Baars' nieuwe roman. Niet: 'De ongewilden' of 'De ongewensten'. Een mooie keuze, deze verzachtende term voor 'per ongeluk' verwekte kinderen bij een ongehuwde moeder, maar de tragiek is er niet minder om.
Cobi van Baars (1967), schrijver en schilder, debuteerde in 2017 met haar roman Schipper & Zn. Er volgden nog twee romans, maar echt doorgebroken is zij nog niet. De onbedoelden moet daar wat mij betreft verandering in brengen.
Het verhaal begint in 1988, als Aaf van haar liefdevolle adoptieouders te horen krijgt dat zij een tweelingzus heeft. Ze is 21 geworden en de Raad voor de Kinderbescherming heeft indertijd besloten dat de kinderen pas op die leeftijd mogen horen dat zij de helft van een tweeling zijn. 'In hun belang.'
Het nu geopenbaarde geheim, dat Aafs adoptieouders al die jaren met zich meegedragen hebben, is een katalysator van onrust, verwarring, woede en verdriet. De ene stap volgt logisch op de andere: Aaf ontmoet haar tweelingzus Annemarieke, samen zoeken ze contact met hun biologische moeder Claudia en uiteindelijk gaan ze ook op zoek naar hun vader Julius, een Griekse gastarbeider die zijn relatie met Claudia al beëindigd had toen zij zwanger bleek.
Aanvankelijk zijn er alleen maar verliezers. Aaf en Annemarieke worstelen met de ballast van jaren ongeweten 'een helft' te zijn. Het warme gezin waarin Aaf is opgegroeid, voelt voor Annemarieke als een wespensteek, het confronteert haar met haar eigen afstandelijke thuis. De adoptieouders van de tweeling worden teruggevoerd naar 1967 en zetten vraagtekens bij het toenmalige beleid van de Raad voor de Kinderbescherming en de Heerlense Vroedvrouwenschool, waar de tweeling geboren is. Die realiseerden zich niet dat hun bevoogdende beslissingen, deels genomen vanuit een door katholieke normen gedicteerde ethiek, levens fundamenteel beschadigden.
De hevigste ontwrichting ervaart natuurlijk de tweeling zelf. Hoe bepalend is het voor je identiteit om samen geboren te worden, je samen te ontwikkelen, samen op te groeien - of, zoals in dit verhaal, juist níét samen op te groeien? Wat is nature, wat nurture? Kun je de ontbrekende 'andere helft' missen, als je die niet kent? Het zijn vragen die nu eenmaal gesteld worden in gescheiden-tweelingen-boeken, maar door het vakmanschap van de auteur lijken ze hier nieuw.
Dat komt onder meer door haar verhaalaanpak. Je moet daar even aan wennen, maar raakt al gauw betoverd. Van Baars manifesteert zich nadrukkelijk als verteller en maakt de lezer deelgenoot van haar keuzes. Ze verbaast zich over wat ze vertellen gaat - nee, vertellen móét, want ze presenteert haar verhaal als een onaantastbare waarheid die zich aan haar opdringt, hoe grillig en op de rand van geloofwaardigheid ook. 'Verzonnen zou zo'n herhaling over de top zijn, ironisch genoeg vooral te literair. Maar ze is niet literair. Hier spreekt de weerbarstige waarheid rechtstreeks tot ons', zegt ze, bij een onthutsende passage over achtergehouden brieven, tot twee keer toe.
Je gaat als vanzelfsprekend mee met de vriendelijk-directieve auteur, die in staat is het ongeloofwaardige aannemelijk te maken. Je voelt dat je bespeeld wordt, maar geeft je over. Als dát je als schrijver lukt, heb je veel in huis.
Knap is ook dat Van Baars alle clichématigheid en sentimentaliteit die bij een onderwerp als dit voortdurend op de loer liggen, weet te vermijden. Dat is te danken aan haar geestige, vaak laconieke verteltrant. Aaf en Annemarieke maken ironische opmerkingen over De tweeling van Tessa de Loo en het televisieprogramma Spoorloos, waarin verse familieleden elkaar op het einde doorgaans in de armen vallen en bijna verstikken. Annemarieke denkt honend over emojargon als 'dat kleffe 'je mag er zijn''.
Wat zeker ook bijdraagt aan een kordate, originele en onsentimentele schrijfstijl is de wijze waarop Van Baars gesprekken weergeeft: min of meer samenvattend. Daarmee bezondigt zij zich niet aan de triviale dialogen die veel eigentijdse Nederlandse romans zo ongenietbaar maken. 'Aaf blaast haar longen leeg. Dus Claudia is zelf ook de helft van een tweeling. Annemarieke knikt. En na ons kreeg ze met een andere partner weer een tweeling. Knik. Dus we hebben een halfbroer en een halfzus. Zou jij die willen ontmoeten? Annemarieke schudt haar hoofd. Nee.' Stel het je met aanhalingstekens voor en proef het verschil.
De onbedoelden is in de eerste plaats een roman over de gevolgen van gedwongen adoptie en het scheiden van een tweeling. Maar het is ook een boek over de invloed die één gebeurtenis, één beslissing op levens kan hebben. En ook: een verhaal over het kronkelende lot, dat Aaf in een modelgezin onderbrengt en Annemarieke minder warm bedeelt. Het grote tekort van Annemarieke ligt in 'de conceptie dat je leven gebaseerd is op de keuze die een ander maakte. Jij gaat daar wonen. Nee, niet hier, daar. Dat is beter, voor iedereen het beste.'
Een indrukwekkend en ontroerend boek, waarmee Cobi van Baars haar sterke psychologisch inzicht toont en zich als een auteur van formaat manifesteert.
★★★★☆
Atlas Contact; 222 pagina's; € 22,99.
Bookarang
Een roman over familie, opgroeien en identiteit. Het verhaal speelt zich af in Limburg. De tweeling Aaf en Annemarieke wordt onbedoeld geboren. Tegen de zin van hun moeder en vanwege het katholieke milieu in het Limburg van de jaren zestig worden ze ter adoptie afgestaan, waardoor ze opgroeien in twee verschillende gezinnen. Pas op de drempel naar volwassenheid wordt dit geheim ontmanteld en begint hun zoektocht naar elkaar en naar het gemiste verleden. Kalm en beeldend geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Cobi van Baars is een Nederlandse auteur. Ze debuteerde in 2017 met de roman 'Schipper & Zn.'*, gevolgd door 'Over het krakende ei'** (2019) en 'Branduren'*** (2020).
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.