Zonder de top te bereiken : een reis door de Himalaya
Paolo Cognetti
Paolo Cognetti (Auteur), Yond Boeke (Vertaler), Patty Krone (Vertaler)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
De Bezige Bij, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : COGN |
Gereserveerd |
De Bezige Bij, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : COGN |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
De Bezige Bij, 2024 |
VOLWASSENEN : ROMANS : COGN |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
In verwerking |
De Bezige Bij, 2024 |
VOLWASSENEN : ROMANS : COGN |
Vivian De Gier
rt/aa/02 m
Je zou hem de chroniqueur van de bergen en het bergleven kunnen noemen. Weinig schrijvers vertellen zo mooi over het leven op hoogte, midden in de natuur, ver van de drukdoenerij van de stad, als de Italiaanse auteur Paolo Cognetti. Met zijn verfilmde bestseller De acht bergen veroverde hij miljoenen lezers. De bergen vormen de vruchtbare bodem van Cognetti's schrijverschap.
Cognetti is geen auteur van het grootse gebaar; in zijn beschrijvingen, setting en zijn taal toont hij zich een meester in het kleine, in de subtiliteit. Zijn personages zijn veelal zwijgzame karakters, gehard door het ploeterende bestaan in een kleine berggemeenschap. Een beetje ruw, maar ze hebben vaak ook iets vertederends.
Zo is dat ook in Beneden in het dal, een mozaïekroman die begint met een jong teefje dat op sleeptouw wordt genomen door een woeste grijze reu. Onderweg doodt die reu andere honden die hen willen aanvallen, en dat leidt tot beroering in het dorp: is de seriemoordenaar een wolf, een mens of een wilde hond?
als tempeliers
De kern van het verhaal is echter een andere: twee broers die hun vader Grato hebben verloren door een zelfgekozen dood. Ooit plantte Grato naast zijn huis, hoog en afgelegen op de berg, twee bomen. Een lariks voor zijn oudste zoon Luigi; een boom die reikt naar de zon en wuift in de wind. En een spar voor zijn jongste, Alfredo; een boom van de schaduw, maar sterk. Alle drie hebben ze zo hun eigen schaduwkant: de mannen, die het hebben moeten stellen zonder vrouw/moeder, drinken bij tijd en wijle als tempeliers.
Na Grato's dood staat het huis leeg, en Luigi wil er gaan wonen met zijn vrouw Elisabetta en hun kind in aantocht. Fredo leeft als houthakker in Canada, maar keert terug om met Luigi naar de notaris te gaan. Luigi, die als bosopzichter bezig is de 'killer' op te sporen, heeft echter verzwegen dat pal naast hun vaders huis een skipiste aangelegd gaat worden. Maakt dat het huis meer waard? De dag voor het notarisbezoek neemt alles een onverwachte wending.
In zijn nawoord schrijft Cognetti dat hij werd geïnspireerd door het album Nebraska van Bruce Springsteen, een plaat die er qua sfeer inderdaad prima bij past. Maar ondanks de aangestipte natuurverwoesting en andere wreedheden voelt de sfeer van Beneden in het dal door de gekozen compositie toch iets minder zwaarmoedig dan in sommige van zijn eerdere romans.
De Bezige Bij, 160 p., 22,99 euro. Vertaald door Yond Boeke en Patty Krone.
Marijke Arijs
rt/aa/23 m
De Valsesia is een vallei in Piëmont. Er wonen stevige drinkers en het regent er bijna altijd. Dat schrijft Paolo Cognetti in Beneden in het dal , een novelle die vorig najaar verscheen en nu in het Nederlands is vertaald. De plaatselijke bevolking was allesbehalve blij met die ongevraagde reclame en eiste excuses van de schrijver, die zich doorgaans heel wat positiever uitlaat over de Alpen en hun bewoners. Sinds De acht bergen , de onverbiddelijke bestseller die werd bekroond met de prestigieuze Premio Strega 2017 en door Felix Van Groeningen en Charlotte Vandermeersch werd verfilmd, beschrijft de auteur het Noord-Italiaanse gebergte als een idyllische omgeving waar de gestreste stadsmens tot rust kan komen. Maar in zijn jongste worp belicht hij vooral de lelijke aspecten.
De novelle is het sluitstuk van de cyclus die Cognetti wereldfaam bezorgde en het is een afscheid in mineur, want de setting is allesbehalve lieflijk te noemen. De auteur klimt voor een keer niet naar ongerepte hoogten, maar daalt af naar de ellende van een kommervol bestaan in het dal. Het landschap wordt ontsierd door fabrieken, de omgeving is vergeven van chemisch afval en de personages zijn niet langer ruwe bolsters met een blanke pit, maar drankzuchtige arbeiders, werklozen en marginalen. Tot overmaat van ramp waart er in de streek een moordlustige wolf rond, al zou het evengoed een verwilderde zwerfhond kunnen zijn.
Luigi en Alfredo
Net als in De acht bergen draait de plot om twee mannen en een huis. Luigi en Alfredo zijn broers, maar ze verschillen als dag en nacht. Hun vader heeft bij hun geboorte twee bomen geplant, een lariks en een spar. De lariks is voorbestemd om naar de zon te groeien en kwetsbaar en buigzaam te zijn, terwijl de spar opgroeit in de schaduw, maar sterk en resistent is. De honkvaste Luigi is politieagent geworden en is altijd in de Valsesia blijven wonen, waar hij getrouwd is met Elisabetta, een meisje uit Milaan.
De rusteloze Alfredo heeft om aan een gevangenisstraf te ontsnappen zeven jaar geleden de benen genomen naar Canada, waar hij aan de kost komt als houthakker. Hij is speciaal uit Brits-Columbia overgekomen vanwege het overlijden van hun vader, die hun een vervallen huis heeft nagelaten. Ondanks de verschillen zijn de twee broers uit hetzelfde hout gesneden. Allebei zijn het onaangepaste figuren, die hun laatste illusies zijn kwijtgeraakt en meer drinken dan goed voor hen is. Ooit waanden ze zich wolven, maar ze zijn zwerfhonden geworden. Het zijn mannen van weinig woorden, maar onderhuids broeit en gist het dat het een aard heeft en de spanning tussen hen is om te snijden. Het enige lichtpuntje in dit inktzwarte verhaal is Luigi's vrouw. Het stadsmeisje is met een ongepolijste bergbewoner getrouwd omdat ze verlangde naar 'het echte leven', maar daar heeft ze intussen al meer van gezien dan haar lief is.
berg en dal
Sloten drank, grof geweld, bloeddorstige jagers en schoonvaders die zich een kogel door het hoofd schieten, het doet allemaal zo on-Italiaans aan dat je haast zou vergeten dat het boek in Piëmont speelt. Het Valsesia van Cognetti lijkt verdacht veel op de Amerikaanse badlands en dat is absoluut geen toeval, want de auteur probeert hier zijn twee grote liefdes, de Alpen en de Amerikaanse literatuur, met elkaar te combineren. Het wemelt van de knipogen naar Flannery O'Connor en Raymond Carver, met een vleugje Jack London en Ernest Hemingway erbij, en de openingsscène is geïnspireerd op Terrence Malicks film Badlands (1973). Maar er zit vooral veel muziek in het boek, want de schrijver heeft zich laten inspireren door het album Nebraska van Bruce Springsteen. Van The Boss naar de zesde-eeuwse Keltische bard Taliesin is vervolgens maar een kleine stap voor Cognetti, die als uitsmijter nog een hedendaagse versie van diens cryptische De slag van de bomen ten beste geeft.
Beneden in het dal is oneindig veel rauwer, zwartgalliger en compacter dan we van de auteur gewend zijn. De novelle is geschreven in een glasheldere, gebalde stijl en drijft op tegenstellingen tussen berg en dal, hond en wolf, licht en duisternis. Alles heeft nu eenmaal een zon- en een schaduwkant en dat geldt ook voor Valsesia en haar bewoners, maar het duistere overheerst. Is Cognetti's poging om zich te vernieuwen geslaagd? De symboliek van bomen en wolven ligt er duimendik op en de plot is hier en daar rafelig, maar één ding moet je de schrijver nageven: het getuigt van verdomd veel lef om je beproefde succesformule overboord te gooien en het roer radicaal om te gooien.
Vertaald door Yond Boeke en Patty Krone. De Bezige Bij, 144 blz., € 22,99 (e-boek € 11,99). Oorspr. titel: 'Giù nella valle'.
Emilia Menkveld
rt/aa/09 m
'Het schrijven wordt steeds moeilijker', zei schrijver Paolo Cognetti (1978) bij de verschijning van zijn vorige roman, Het geluk van de wolf, in een heerlijk interview met Jarl van der Ploeg in de Volkskrant. De Italiaan is heus dankbaar voor het aanzien dat hij geniet sinds hij in 2016 wereldwijd doorbrak met De acht bergen, maar het werkt ook verlammend: zie zo'n succes maar eens te overtreffen.
Kennelijk kan Cognetti de échte writer's block tot nog toe omzeilen, want de laatste jaren levert hij, met keurige tussenpozen, steeds een nieuw bergboek af. Naast wat uitstapjes in de non-fictie - een reisverslag over de Himalaya, een portret van de vergeten dichteres en alpiniste Antonia Pozzi - zijn dat romans over dezelfde soort mensen met dezelfde soort problemen in min of meer dezelfde hoek van Noord-Italië.
In het nu vertaalde Beneden in het dal gaat het, wederom, over vaders en zonen, volwassen worden, de spanning tussen mens en natuur. Daar is op zichzelf weinig mis mee: Cognetti blijft bij zijn leest en schrijft trouwens een stuk beter dan de meeste van zijn inmiddels talrijke epigonen.
De grootste verrassing is het nawoord van de auteur. In een warrig betoog suggereert Cognetti dat dit boek een soort Nebraska is: het album waarmee Bruce Springsteen in 1981, na het enorme succes van The River, een nieuwe weg inslaat - die van de folk. Tijdens de opnamen bereikt de Amerikaanse zanger, volgens Cognetti, een zeldzaam 'moment van genade' waarop alles lukt, alles op z'n plaats valt.
Ik hoop van harte voor Cognetti dat ook hij tijdens het schrijven momenten van genade beleeft, maar een ommezwaai is in Beneden in het dal moeilijk te ontwaren. Cognetti experimenteert wat met de vorm en het vertelperspectief, maar dat deed hij ook al in Het geluk van de wolf. En o ja, het boek speelt nu eens niet op grote hoogte maar - de titel zegt het al.
Beneden in het dal gaat over de broers Alfredo en Luigi, die samen zijn opgegroeid in de Valsesia, een dal in Piëmont (niet ver van Cognetti's woonplaats). De eerste wilde niet deugen en is naar Canada vertrokken, waar hij werk vond als chauffeur. De ander is gebleven, bij de politie gegaan en getrouwd met een roodharige uit Milaan die in de bergen het 'echte leven' hoopt te vinden. Net op het moment dat Alfredo terugkeert naar de Valsesia om wat zaakjes te regelen, wordt het dal opgeschrikt door de gewelddadige dood van zeker tien honden. Is de moordenaar een wolf, of toch een uit de kluiten gewassen zwerfhond?
Cognetti houdt de vaart erin met perspectiefwisselingen en snelle dialoogjes, treffend vertaald door Yond Boeke en Patty Krone ('Wil je vrouw me soms niet in huis hebben?' 'Je vergist je.' 'Jaja, 't zal eens niet.'). Zijn personages hadden wel wat meer aandacht verdiend. De roodharige Elisabetta krijgt een eigen hoofdstuk, maar weinig binnenwereld. De twee broers zet Cognetti met grote halen neer.
Luigi en Alfredo lijken op elkaar en zijn toch heel verschillend, als een lariks en een spar, lezen we tot vervelens toe. De een is 'voorbestemd om naar de zon te groeien, om lang, hard en fragiel te worden en te wuiven in de wind', de ander groeit in de schaduw maar zal 'sterk en resistent' zijn en 'bestand tegen vorst'. En dat zijn toevallig precies de bomen die hun vader bij hun geboorte in de tuin heeft geplant!
Ook voor het bergleven gebruikt Cognetti al te vertrouwde metaforen. Het leven is een rivier die maar één kant op stroomt en onverwacht van richting kan veranderen. De mensen in het donkere dal vergeten op te kijken naar de schitterende gletsjer die zich pal boven hun hoofd bevindt.
Wél origineel - en grotendeels geslaagd - is het openingshoofdstuk, dat we door de ogen van een jong teefje beleven; een handige manier om de lezer van voorkennis te voorzien in de kwestie rond de dode honden.
Nog gedurfder is het slot: zes pagina's poëzie over de strijd tussen mensen en bomen ('De alpenden was de laatste die viel'). Het is alleen de vraag wat die met de rest van doen heeft. Beneden in het dal speelt in de jaren negentig, er is weliswaar sprake van een nieuwe skipiste waarvoor veel bos moet sneuvelen, maar natuurbehoud is voor de hoofdpersonen nauwelijks een thema.
Het is typerend voor Cognetti's vernieuwingsdrang: hij doet iets anders om maar iets anders te doen. En verder doet hij vooral meer van hetzelfde.
Uit het Italiaans vertaald door Yond Boeke en Patty Krone.
De Bezige Bij; 160 pagina's; € 22,99.
(bvds)
ru/eb/27 f
**1/2
Wie 'Het geluk van de wolf' heeft gelezen, herkent de naam: Fontana Fredda heet het bergdorpje waar Luigi en Elisabetta vandaan komen. De 37-jarige Luigi Balma woont al jaren in het dal van de Sesia-rivier in Piëmont, maar wil, nu zijn vereenzaamde vader zelfmoord heeft gepleegd en zijn Milanese vrouw Elisabetta zwanger is, intrekken in het ouderlijke huis, op 1.800 meter hoogte. Zijn drankzuchtige broer Fredo, twee jaar jonger, ziet hij voor het eerst in zeven jaar terug. Na een gevangenschap van achttien maanden wegens mishandeling was hij naar Canada getrokken, nu is hij op verzoek van Luigi weer in het land om de nalatenschap te regelen. Maar tot een notarisbezoek komt het niet. Fredo's demonen steken weer de kop op en Luigi beseft noodgedwongen dat de idylle die hij opzoekt, in een vergane wereld ligt. In Fontana Fredda komt een skipiste, vlak naast het huis van zijn vader. Als lid van het politiekorps bosbeheer moet hij de kap van vijfduizend bomen begeleiden. Zo werkt hij - o ironie! - actief mee aan de afbraak van zijn gekoesterde idylle.
Als u één van de 350.000 Nederlandstaligen bent die een exemplaar van 'De acht bergen' heeft gekocht, komt één en ander u wellicht niet onbekend voor: een voorouderlijk huis, een dode vader, een vriendschap (hier: broederschap) tussen twee mannen met een verschillend karakter, een inwijkeling uit de stad die in de bergen 'een soort intelligentie' meent te vinden 'die in de stad verdwenen was' (Elisabetta). Ligt de nadruk in Cognetti's succesroman op de geneugten van het langzame bergleven, dan staat in 'Beneden in het dal' - u raadt het al - de teloorgang van het leven in het dal centraal. Fabrieken sluiten, het gaat slecht in de houtkap, in oude steengroeven wordt het afval van de stad verzameld, rivieren zijn vervuild, jonge mensen trekken weg uit de dorpen, en wie achterblijft, blijft hangen in een wereld die voorbij is.
Hield u van 'De acht bergen', dan houdt u vast van 'Beneden in het dal'. Ook in zijn nieuwe roman laat Cognetti zien dat hij de kunst van het vertellen onder de knie heeft. Het openingshoofdstuk heeft de kwaliteit van een omineuze parabel, die meteen het strijdveld blootlegt waarop in deze roman telkens opnieuw gevochten wordt: het hellende terrein tussen het wilde, gesymboliseerd door Fredo, en het getemde, verpersoonlijkt door Luigi. 'Het waren ooit wolven,' zegt Fredo over de indianen die hij in Canada zag, 'en het zijn nu zwerfhonden geworden'. Wolf blijven en weggaan, zoals Fredo, of zwerfhond worden en blijven, zoals Luigi: dat is de keuze die de dalbewoners hebben, impliceert Cognetti. Elisabetta, die niet toevallig in de ban is van Karen Blixens 'Out of Africa', is de getemde die meent naar het wilde te verlangen, maar die zo'n zwerfhond in de praktijk al meer dan ruig genoeg vindt.
Cognetti formuleert meticuleus, onnadrukkelijk en secuur. Door het wisselende perspectief, eerst met een alwetende verteller, daarna telkens een hoofdstuk door de ogen van één van de hoofdpersonages, plaatst hij je in het hoofd van Luigi, Fredo en Betta. Thema's worden virtuoos in verschillende motieven herhaald (Fredo hakt de spar om die zijn vader bij zijn geboorte heeft geplant, Luigi's lariks blijft staan). Heel netjes gedaan, maar dat is precies het probleem. Cognetti gebruikt zijn trukendoos niet om zijn verhaal een extra dimensie te geven, maar om de boodschap, die er al vingerdik op ligt, nog een keer in de verf te zetten. Een béétje lezer snapt het beeld van de twee bomen wel - een auteur zet die daar niet toevallig, in een verhaal over twee erg verschillende broers. Maar toch doet Cognetti Luigi luidop denken: 'Een spar en een lariks. Pa had het helemaal begrepen.' Dank voor de duiding, Paolo - maar het is echt niet nodig om naast elk symbool een bordje te zetten waarop 'Symbool' staat. Wie voor mooie formuleringen, fraaie landschappen, herkenbare gevoelens en een bitterzoete, onstilbare nostalgie leest, is bij Cognetti nog altijd aan het juiste adres. Wie door een boek verrast, overdonderd en uitgedaagd wil worden, slaat ook deze stapel Cognetti's in de boekhandel beter over.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.