Het volk van de witte mammoet

Oud is iets dat langer geleden is, het is niet primitiever. Dit om evolutiebioloog Stephen Jay Gould uit de losse pols te citeren. Een van Jean Auels uitgangspunten voor de exemplarische prehistorische fantasyreeks 'De aardkinderen' was dat de mens van 25.000 jaar geleden en de mens van vandaag dezelfde gevoelens kennen: machtswellust, jaloersheid, overlevingsdrang, moe-derliefde, verliefdheid... Maar de prehistorie is in de laatste delen van haar cyclus nog slechts grotendeels decor, een escapis-tische setting waarin een romantisch lied wordt gekweeld. Inleving in dat verre verleden en het creëren van een doorleefde leefwereld met overtuigende karakters, is een zere plek in het genre. Michael Gear en Kathleen O'Neal (o.m. 'De prehistorie van de nieuwe tijd') hebben de eerste Amerikanen vooral nodig om een erg Amerikaanse, hedendaagse les te lezen. Peter Schaap (Het lied van de steen, Het teken van het steppepaard) legt ook graag een en ander met een moderne pedagogische blik uit en Robin Hobbs prehistorische escapades met Het rendiervolk en Wolfs broeder (gepubliceerd onder de naam Megan Lindholm) lijden -- in tegenstelling tot haar andere fantasy -- enigszins aan hetzelfde euvel.
William Sarabande (pseud. van Joan Cline) valt in positieve zin op binnen het -- in Nederlandse vertaling -- relatief kleine en om bovengenoemde reden naar mijn gevoelen oninteressante segment van de prehistorische fantasy. Auel, Gear-O'Neal en Sarabande zijn allemaal vertellers met een zeer lange adem; de cycli deinen bij alledrie veel verder uit dan goed is voor de lezer, maar zowel verteltechnisch als naar inhoud heeft William Sarabandes cyclus 'Kinderen van de dageraad' zeer veel voor op het werk van haar collega's.
De eerste mensen kwamen 40.000 jaar geleden over een zee van ijs (de Beringstraat) van Azië naar Amerika, op zoek naar een nieuw leven. Ze mogen ver van ons af staan in tijd en ruimte, maar de drijfveren van de mens toen en vandaag zijn in se dezelfde. De migratie brengt ontmoetingen tussen zeer verschillende culturen mee; volken die er primaire riten en gewoontes op nahouden komen in confrontatie met volken bij wie de ethiek een grotere rol speelt. De sterkste overwint. Het leven van de eerste Amerikanen was meedogenloos hard. De dreiging komt woest en onverwacht van buitenaf, maar de innerlijke demonen doen er niet voor onder. Het zijn mensen in conflict op zoek naar een leefbaar bestaan op de grenslijn van een tijdperk.
William Sarabande weet haar lezers te bespelen. Ze hanteert een epische verteltrant, speelt zeer royaal maar met groot elan met clichés en toont nergens literaire, filosofische of pedagogische pretenties. Er moet een avontuur worden verteld; seks, geweld, avontuur, romantiek en beschouwing zijn volgens de regels van de populaire vertelkunst gemixt. Maar haar vertelling is verre van voorspelbaar en de setting, de karakterprofielen, gemeenschappen en omgangsvormen zijn gebaseerd op een grondige archeologische research.
Oorspronkelijk verscheen 'Kinderen van de dageraad' bij Het Spectrum en bij Bruna is de reeks nu herdrukt. Ze beslaat 11 delen (tot nu toe) en er komt gaandeweg ontegen-sprekelijk sleet op het procédé. Maar het blijft de beste prehistorische fantasy in het Nederlands. [Jen de Groeve]