Het beste wat een croissant kan overkomen

Na een aarzelend begin werd deze roman uit 2001 verrassend een ware hit in Barcelona. Al spoedig volgden andere delen van Spanje. Het beste wat een croissant kan overkomen stond maar liefst enkele jaren genoteerd op de lijst van bestverkochte boeken, en schrijver Pablo Tusset, pseudoniem van David Homedes Cameo, werd eensklaps verheven tot cultauteur. Voldoende aanleiding dus om dit boek met enige nieuwsgierigheid ter hand te nemen.

Het antwoord op het raadseltje uit de eigenaardige titel is al in de openingszin te vinden: besmeerd worden met roomboter, terwijl ik-verteller en hoofdpersonage Pablo Miralles slechts goedkope margarine tot zijn beschikking heeft. Hij blijkt een enigszins verlopen telg uit een rijke Catalaanse familie te zijn, het zogeheten zwarte schaap dat maar niet wil deugen en een broertje dood heeft aan het 'voortreffelijke' milieu waaruit hij afkomstig is. Pablo houdt van de geneugten van het leven, waaronder men dient te verstaan: niet werken, zuipen, vreten, drugs gebruiken, neuken en wat cyberfilosoferen met de leden van de Metaphysical Club. Een (beperkte) toelage van zijn familie zorgt ervoor dat hij zijn aangename leventje kan blijven voortzetten. Dan verdwijnen zijn hardwerkende, 'voortreffelijke' broer en zijn secretaresse, raakt zijn geachte vader gewond bij een geheimzinnig ongeluk, wordt antiheld Pablo tegen wil en dank betrokken bij de zakelijke en familieperikelen, en wordt hij door zijn voortreffelijke schoonzus aangesteld als 'speurder'. Hij maakt gretig en dankbaar gebruik van zijn broers bankpas, beleeft een roerige week, vindt tegen het einde ervan broerlief terug, en wordt zelf ingelijfd bij een soort middeleeuwse sekte die haar onderkomen heeft in een geheime citadel in Barcelona. Een ontknoping die helaas teleurstelt.

Tussets debuutroman vertelt een ietwat schriele geschiedenis die het niet van de verhaallijn moet hebben, maar waarvan de aantrekkingskracht ligt in de typetjes die de auteur neerzet, in zijn onverholen scherpe portret van de hedendaagse maatschappij ? met name de gegoede Barcelonese burgerij komt er bekaaid af ?, zijn vrijmoedige woordkeus en niet te vergeten de charme van het hoofdpersonage Pablo, een goedmoedige, dikke nietsnut die zonder meer de sympathie van de lezer weet te wekken. Vrijwel alle hoofdstukken beginnen met een eigenaardige droom, zijn doorspekt met allusies op producten uit de hoge en lage cultuur ("een postmodern vertelkunststuk", zo vermeldt de omslag al), en zijn voorzien van een vleugje filosofie. Dante, Walt Disney en Heidegger gaan hand in hand. In de epiloog zet de verteller het hele verhaal op losse schroeven, en refereert hij en passant aan het vraagstuk van 'Sein und Schein' en de essentie der dingen. Al met al een vermakelijk en humoristisch geschreven boek dat de lezer soms een lachje zal ontlokken, maar geen roman die een onuitwisbare indruk achterlaat. Daarvoor blijft de diepere laag te zeer verscholen. [Jacqueline Visscher]