Roodkapje en andere sprookjes

De laatste jaren worden er veel sprookjesboeken specifiek voor kleuters op de markt gebracht ? denk maar aan de vele sprookjeskijkboeken of aan de bewerkingen van Thé Tjong-Khing en Jacques Vriens. De Britse Lucy Cousins maakte al talloze boeken voor baby's en kleuters, waarvan de prentenboeken rond Muis (Maisy in het Engels) de bekendste zijn. Voor dit boek bewerkte en illustreerde ze acht sprookjes op kleutermaat. Vier van die sprookjes zijn ook bij ons welbekend: 'Roodkapje', 'Goudhaartje en de drie beren', 'De drie biggetjes', en 'De Bremer stadsmuzikanten'. 'De drie norse bokken', 'De reuzenraap', 'Hoentje Poentje' en 'Het rode kippetje' zijn sprookjes die wel in Engeland vaak verteld worden, maar die hier wat meer uitleg vragen. 'De drie norse bokken' is een Noors sprookje, dat in het Engels bekendstaat als 'Three Billy Goats Gruff'. De bokken uit de titel steken één voor één een brug over omdat het gras groener is aan de andere kant. Een lelijke trol houdt hen telkens tegen. De kleinste en de middelste bok ontwijken hem door te zeggen dat de volgende bok nog veel groter is. Die derde bok ramt de trol met zijn hoorns tot moes, en alle drie genieten ze van het gras aan de overkant. 'De reuzenraap' is een Russisch sprookje, dat onder anderen bewerkt is door Tolstoj. De moraal van het verhaal is dat je veel kan bereiken door samen te werken. Een oude man plant een raap, die vervolgens zo groot wordt dat hij ze niet meer alleen uit de grond krijgt. Een hele reeks mensen en dieren komt mee trekken, en uiteindelijk maakt een kleine muis het verschil. Allemaal samen eten ze de raap op. 'Het rode kippetje' (ook wel eens vertaald als 'Kippetje Tok') vormt een mooi contrast met 'De reuzenraap'. Dit is een sprookje dat de deugden van de arbeid in het licht stelt: een kippetje vindt wat graankorrels en plant ze. Bij het kweken en oogsten van het graan en bij het koken vraagt ze telkens hulp van de andere dieren, maar die hebben nooit tijd. Pas wanneer het rode kippetje aan tafel gaat zitten met haar boterham, zijn de dieren wel geïnteresseerd, maar dan eet ze alles zelf op. 'Hoentje Poentje' is dan weer beter bekend als 'Chicken Licken', ooit wel eens vertaald als 'Knipje Snip'. Op een dag valt er een eikel op haar kop en ze gelooft dat de hemel naar beneden valt. Het kippetje wil dat aan de koning vertellen, en neemt op haar weg diverse dieren mee. De laatste is een vos, die alle andere dieren meelokt in een donker hol om hen op te eten. Alleen Hoentje Poentje kan daarbij ontsnappen.

Uitgever Leopold heeft een verstandige commerciële keuze gemaakt door de Engelse titel van het boek te vertalen met Roodkapje: mijn mooiste sprookjes. Zo staat de titel tenminste op de cover, op de titelbladzijde heet het Roodkapje en andere sprookjes. Die tweede titel is in elk geval eerlijker tegenover een continentaal publiek, want veel sprookjes die in dit boek verzameld zijn, behoren niet meteen tot de Vlaamse en Nederlandse sprookjescanon. De oorspronkelijke Engelse titel, Yummy, is informatiever ? alle acht sprookjes draaien rond eten ? maar een letterlijke vertaling had misschien voor verwarring kunnen zorgen met een andere sprookjesverzameling rond eten, Hongerrr van Heide Boonen. Als je de Engelse titel niet kent, lijkt de samenstelling van dit boek echter wat willekeurig.

In tegenstelling tot de teksten van Heide Boonen in Hongerrr volgt Lucy Cousins het traditionele verloop van de bewerkte sprookjes. De taal en opbouw zijn wel aangepast om voor te lezen aan jonge kinderen: de verhalen zijn ingekort, ook de woorden en zinnen zijn kort, er is veel indirecte rede, en verschillende sprookjes bevatten klanknabootsingen en voorleesvriendelijke assonanties (bv. Hoentje Poentje, Eendje Teentje, Haantje Vaantje). Verschillende van de sprookjes zijn al stapelverhalen, en dat is een veelvoorkomende verteltechniek in kleuterboeken: door de aaneenrijging van gelijkaardige gebeurtenissen en de herhaling van grote stukken tekst komt er een zekere voorspelbaarheid in het verhaal, dat dan leidt naar een climax (bv. de raap die plots uit de grond schiet) of een verrassing (bv. de vos die alle dieren opeet). Opvallend bij de aanpassingen voor kleuters is dat er niet gesnoeid is in de gruwelijke scènes, wat in andere bewerkingen vaak gebeurt. De angstaanjagende scènes nemen hier zelfs een centrale plaats in op de prenten, wat natuurlijk te maken heeft met het thema 'eten': je ziet hoe de grootmoeder van Roodkapje in de muil van de wolf verdwijnt, hoe de geit de trol omverramt, en hoe de wolf van de drie biggetjes in een pot kokend water valt. Er wordt zelfs nog wat gruwel toegevoegd, wanneer de jager van Roodkapje de kop van de wolf afhakt en die een halve pagina verder weggeslingerd wordt. Voor de rest zijn de prenten heel braaf. De stijl van Lucy Cousins is in één oogopslag te herkennen: de figuren bestaan uit dikke penseelstreken in felle kleuren, met een dikke, zwarte omlijning. Die omlijning is wat grillig en hoekig, zodat het lijkt alsof de prenten uitgeknipt zijn. Er is nauwelijks achtergrond, slechts af en toe wordt met grote kleurvlakken gewerkt. De stijl lijkt me echter beter geschikt voor haar dierenverhalen dan voor de sprookjes met menselijke personages. Zo laat ze de gelaatskleur van de mensen wit, zoals bij Muis. Vooral bij de figuren die dan tegen een witte achtergrond zijn afgebeeld, is dat niet zo geslaagd, het maakt een fletse indruk. De belangrijkste verdienste ligt er volgens mij in dat dit sprookjesboek een aantal minder bekende verhalen bij onze kleuters brengt. Door de herkenbaarheid en populariteit van Lucy Cousins lijkt de verkoop me gegarandeerd. Voor de vier sprookjes die bij ons al vaker uitgegeven zijn, zijn er mooiere bewerkingen en interessantere illustraties te vinden. [Vanessa Joosen]