Het engelenhuis

Dirk Bracke schreef al flink wat jeugdboeken over voor jongeren interessante thema's: kinderprostitutie, straatkinderen, aids, autisme, doofheid, incest... In dit boek tekent hij het leven in een gesloten instelling voor veroordeelde jongeren. Hij vertelt hoe enkelen van hen daar terechtgekomen zijn en hoe het met ze verloopt. De auteur bracht een tijdje door in de instelling 'De Zande' in Beernem; hij noemt het contact met de meisjes en de opvoeders daar "een boeiende en leerrijke ervaring". 'Het engelenhuis' van de titel is de instelling voor reïntegratie; de engelen blijken allemaal gevallen te zijn. Hoofdpersoon is de vijftienjarige Bo de Graaf: om luxueuze dingen te kunnen kopen laat ze zich strikken om escortmeisje te spelen en zo belandt ze in de prostitutie. Op heterdaad betrapt komt ze in de instelling terecht en daar moet ze de verschillende fasen van reïntegratie van probleemjongeren doorlopen: van eenzame opsluiting tot verblijf in de leefgroep en uiteindelijk vrijlating. Haar baantje als escortmeisje bracht geld op voor een luxeleventje en daar kan ze geen afscheid van nemen, ook al niet omdat ze smoorverliefd is op de latin lover Tony, die haar afspraakjes regelt. Zo komt ze telkens opnieuw in de instelling. Haar laatste opdracht, deelname aan een feestje dat een orgie blijkt, doet haar inzien dat Tony haar alleen gebruikt voor het geld. Ze gaat terug naar huis en naar school, maar telkens als ze weer zo'n leuk maar voor een kleine beurs onbetaalbaar jurkje ziet, denkt ze weer aan die gemakkelijke manier van veel geld verdienen. Behalve Bo, van wie anderhalf jaar uit haar leven verteld wordt, krijgen ook nog anderen aandacht: Steffie, wegens drugsgebruik en dealing opgesloten; de lesbische Yasmien, wier moeder al jaren weg is en wier vader haar slaat; de wat dikke Melissa, die door de andere meisjes wordt gepest. Het valt op dat alle meisjes uit kapotte of sociaal zwakke gezinnen komen, waarmee de auteur verwijst naar een belangrijke oorzaak van wangedrag van jongeren. Seks staat centraal in het leven van de meisjes: als middel om geld voor leuke kleren en drugs te verwerven, als antwoord op de vurige wens graag gezien te worden, als middel om anderen te kwetsen ook. Ethische overwegingen spelen daarbij geen rol. Tekenend in dat opzicht is Bo's bewering: "Ik vrij met wie ik wil en daar doe ik niemand kwaad mee." Ook de auteur houdt zich in deze op de achtergrond. De lezer moet maar zelf zijn conclusies trekken. Daardoor krijgen de soms nogal expliciete seksscènes in dit boek iets van sensatiezoekerij. Ze zijn voor jonge lezers zeker een leesprikkel.

De auteur laat hier niet alleen zien hoe jongeren van het rechte pad af raken en hoe men ze soms in een instelling probeert te reïntegreren, wat overigens vaak mislukt. Daarnaast toont hij ook hoe onderwereldfiguren jongeren op allerlei manieren misbruiken voor prostitutie, drugs, mensenhandel, afpersing... Interessant daarbij is de tekening van al de kleine trucjes waarmee de criminelen buiten schot proberen te blijven. Ook over het gebruik van drugs, in het bijzonder heroïne en cocaïne, zit er heel wat informatie in dit boek verwerkt. De politie speelt een vrij positieve rol in het verhaal: met deskundigheid, doortastendheid en vindingrijkheid bevecht ze de maffia en probeert ze jongeren van de ondergang te redden. Anderzijds toont het boek ook hoe weinig echte resultaten de opvoeders in de instelling bereiken, en ook hoe jonge delinquenten precies daar strafbare technieken van elkaar leren.

Alles bij elkaar besteedt de auteur meer aandacht aan informatie over jeugddelinquentie, en alles wat daarmee te maken heeft, en aan het verhaal van nogal sensationele gebeurtenissen (seksscènes, spanningen in het tehuis, ruzie, politierazzia's, de orgie in een oud kasteel en de vlucht van Bo), dan aan de psychologische analyse van de personages.

De stijl is vlot, de dialogen klinken authentiek, het verhaal verdrinkt niet in beschrijvingen. Er zit nogal nogal wat Belgisch Nederlands in het boek (een brik melk, een kasseiweg, het leeflokaal, een armeluis, een zeteltje in het café) en het taalgebruik is niet altijd accuraat. Dingen die een grondige redactie had kunnen vermijden.

Dirk Bracke heeft zich voor dit boek goed geïnformeerd, hij vertelt vlot en met een heldere kijk op wat jongeren boeiend vinden, hij zorgt handig voor afwisseling tussen scènes in de instelling en individuele belevenissen van zijn personages. Toch mis ik nog taalzorg en meer aandacht voor het innerlijke leven van de personages. [Herman De Graef]