Een geschiedenis van België voor nieuwsgierige kinderen (en hun ouders)

Bij de verdeelde ontvangst van Een geschiedenis van België waren de tegenstrijdigste stemmen allicht die van Jelle Van Riet en Johan Sanctorum. Van Riet spreekt over ‘een kinderboek [...] dat beslist de wereld zal veranderen’; Sanctorum over een ‘patriottistische kinderbijbel’.
Barnard en Van Istendael slagen erin een overzichtelijke en boeiende synthese te brengen. Hun verhaal vangt aan met de dinosaurussen in Bernissart (Henegouwen), en eindigt zo’n driehonderd bladzijden later met de affaire-Dutroux, het spaghetti-arrest, de Witte Mars, de dioxinecrisis en de zegetocht van films van ‘Waalse en Vlaamse’ makelij. Onze eigen tijd krijgt de lezer spijtig genoeg slechts in kort bestek aangeboden. Maar onderweg komen onder meer aan bod: de Oude Belgen, de Romeinen, de Franken, het christendom, de Noormannen, de middeleeuwen, de Bourgondische vorsten, de Spaanse Nederlanden, de Oostenrijkers, de verlichting, Napoleon, de Belgische onafhankelijkheid, het socialisme, Congo, twee wereldoorlogen enz. — allemaal op een begrijpelijke manier gebracht. De uitgangspunten lijken belangrijke gebeurtenissen of personen die gezorgd hebben voor een omwenteling in bijvoorbeeld het bestuur, het denken, de religie of de kunst. Barnard en Van Istendael praten alles vlot aan elkaar en trachten daarbij een aantal verbanden bloot te leggen tussen feiten, volkeren en mensen. Naast de grote lijnen hebben ze ook oog voor het kleinere verhaal.
Hoewel de auteurs benadrukken dat deze geschiedenis maar een van de vele mogelijke is, kun je hen ervan verdenken dat ze ook wilden enthousiasmeren. De lichtvoetige, vaak humoristische toon van het boek werkt aanstekelijk, en je krijgt bijna automatisch zin om zelf eens een kijkje te gaan nemen naar al die sporen uit het verleden. Barnard en Van Istendael maken je warm met verwijzingen naar onder meer films, literatuur, musea, muziek en bezienswaardigheden.
Het is echter precies dat enthousiasmeren dat Sanctorum onder schot neemt — niet het enthousiasmeren voor de geschiedenis, maar voor België. Al beweert Barnard in Knack (12.12.2012) dat ‘wij het boek niet als belgicisten geschreven hebben’, denk ik dat hun objectiviteit hen hier in de steek laat. Je leest er zeker pleidooi in voor het behoud van België als staat — of toch in elk geval een pleidooi tegen een eventuele splitsing van ons land. Net zogoed bevat het boek dringende waarschuwingen om niet lichtzinnig om te springen met onder andere de Europese Unie en de sociale zekerheid.
Is het geoorloofd dat Barnard en Van Istendael deze standpunten verkondigen in hun geschiedenis? Ik vond hun ideeën het overdenken waard, maar ze zijn niet open genoeg over de bedoelingen van hun boek en werken hun visie onvoldoende uit. Het boek zwalpt te veel tussen de ambitie om enerzijds een geschiedenis te zijn, en anderzijds een persoonlijke visie met vragen omtrent de toekomst. Na het lezen blijf je achter met te veel vragen, waarop Barnard en Van Istendael voorlopig de antwoorden schuldig blijven.
 
(Dit is een abstract van een artikel van An-Sofie Bessemans. De volledige tekst is verschenen in De Leeswelp 1, 2013.)
[An-Sofie Bessemans]