Het eeuwige volk kent geen angst

Shani Boianjiu was 25 toen ze deze roman publiceerde, dus net iets ouder dan de drie hoofdfiguren in de roman. En zoals Lea, Yael en Avishag is ze van gemengde afkomst en heeft ze haar jeugd doorgebracht in een klein stadje aan de Libanese grens. De titel is ontleend aan een religieuze sticker die één van hen op de achterkant van een auto gelezen heeft en illustreert het half ironische, half serieuze karakter van dit boek. Het gaat over de angst die deze meisjes hun hele jonge leven al gevoeld hebben, angst voor de fascinerende maar bedreigende wereld van de grote steden, angst voor wat hen tijdens hun legerdienst kan overkomen en angst om uit de toon te vallen. Angst ook om ofwel te naïef en soft te zijn tegenover de altijd aanwezige dreiging van Palestijns terrorisme, ofwel de meerderheid van die vijanden te hard en onrechtvaardig aan te pakken.
Tegelijkertijd is Het eeuwige volk kent geen angst een onderkoelde bildungsroman over meisjes die zich stierlijk vervelen en zich tijdens hun legerdienst ontwikkelen tot jonge vrouwen zonder veel verwachtingen voor de toekomst. De taal en stijl zijn niet alleen trendy, cool en bijwijlen schunnig, maar evengoed literair geraffineerd: vage gevoelens worden uitgesproken, om daarna in een enigszins andere context herhaald en hernomen te worden, en traumatische gebeurtenissen worden vrijwel emotieloos beschreven.
De banaliteit slaat zo vaak plotseling om in tragedie, dat het bijna een patroon wordt. Het leven in Israël en de bezette gebieden gaat zijn gewone gangetje, tot er weer iets vreselijks gebeurt, en de actoren weten dat het niet de laatste keer is dat het noodlot toeslaat, maar wat kan je eraan doen?
De auteur legt geen diepgravende kritische analyses in de mond van de drie meisjes, want die hebben ze niet: zolang hun land door terroristen en fanatici bedreigd wordt, moet er gewoon efficiënt en zo nodig keihard opgetreden worden. Een andere reactie zou in deze context ongeloofwaardig klinken. Toch kunnen ze de spanning af en toe relativeren.
Zoals zo vaak in Israëlische romans komen hier ook alle contradicties van die samenleving naar boven, maar dan wel altijd heel consequent vanuit de ervaring en het standpunt van de drie vriendinnen of hun ouders: tussen Europese en Oosterse Joden, tussen vrome en seculiere Israëli’s, tussen Joden en Palestijnen, tussen kinderen en hun ouders en tussen mannen en vrouwen. De verschillende behandeling van mannen en vrouwen in een leger waar toch ook alle meisjes dienst moeten lopen is des te opvallender, omdat er niet feministisch of moralistisch over geklaagd wordt, maar neutraal geregistreerd wordt. Naast en ondanks al deze contradicties blijven deze meisjes vóór, tijdens en na hun legerdienst vanzelfsprekend zionistisch, maar ook de Bijbelse dimensie duikt in dit boek geregeld op.
 
(Dit is een abstract van een artikel van Ludo Abicht. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 4, 2013.)
[Ludo Abicht]