Loopgraven in Afrika 1914-1918 : de vergeten oorlog van de Congolezen tegen de Duitsers

Alleen al de benaming van de ‘Eerste Wereldoorlog’ verwijst naar het feit dat in dit conflict troepen uit de hele wereld betrokken raakten en dat ze vochten in een structuur die een nauwkeurige kopie was van de sociaaleconomisch verhoudingen in de wereld. Het beeld van deze oorlog als een louter Europese aangelegenheid gaat voorbij aan de realiteit dat de strijdende Europese naties koloniale rijken waren wier oorlogsinspanningen mee werden ondersteund door de bevolking van de kolonies. Wat onze gewezen Belgisch-Congolese kolonie betreft was de Force Publique (de door Belgen getrainde en bewapende inlandse politie en militairen) ook een afspiegeling van de verhoudingen in de kolonie. Net zoals ons land na de Congolese onafhankelijkheid (1960) de indruk wekte dat we Congo nooit hebben gekoloniseerd, zo ook is de inzet van de Congolese troepen in de geschiedenis meteen onder het tapijt geveegd.
Dit kleine maar bijzonder goed gedocumenteerd historisch overzicht brengt voor het eerst een duidelijk beeld van de strijd tussen de Belgisch-Congolese en Duitse koloniale troepen in Oost-Afrika; een conflict dat in tegenstelling tot andere plaatsen in Afrika zou aanhouden tot aan de wapenstilstand (11 november 1918) die een eind maakte aan de Grote Oorlog. Dankzij de inzet van de Congolese soldaten kreeg België bij wijze van schadevergoeding de nieuwe kolonies Rwanda en Burundi toegewezen.
Dit boek gaat over de Afrikaanse oorlog in de Eerste Wereldoorlog. De talloze foto’s die in dit werk werden opgenomen betreffen officiële beelden, gemaakt in opdracht van de Belgische regering. De beelden tonen overwegend Congolese militairen tijdens rustpauzes en verplaatsingsmanoeuvres. Nergens vond Lucas Catherine beelden van slachtoffers of verminkte lijken, wat eens te meer wijst in de richting van censuur, die duidelijk wilde maken dat we te maken hadden met een ‘propere’ oorlog. Evenmin kon de auteur gebruikmaken van getuigenissen die destijds werden opgetekend door Congolese soldaten. Zelfs de gegevens van een gesneuvelde soldaat werden in de annalen vrijwel uitsluitend opgetekend met de vermelding: ‘numéro d’immatriculation inconnu’. In een epiloog wordt de erfenis van de oorlog in Afrika geschetst en in een bijlage wordt aandacht besteed aan plaatsen waar Congolese militairen begraven liggen en herdacht worden met enkele schaarse monumenten.
Het verhaal van de Congolese soldaten is tot hiertoe nauwelijks gekend. Met Loopgraven in Afrika 1914-1918 doorbrak Catherine deze historische stilte. [Staf Schoeters]