Meneer Minuscuul en de walvis

Meneer Miniscuul en de walvis is een sympathiek verhaaltje dat tot de verbeelding spreekt. Meneer Minuscuul, ervaren wereldreiziger, wil erg graag eens een walvis zien. Hij stapt in zijn zelfgemaakte notendopbootje en uiteindelijk komt hij terecht bij en op een walvis. Maar heeft hij hem ook echt gezien? Het verhaal leunt sterk op een redelijk bekend motief uit de reisliteratuur – het vermeende eiland is een reusachtig dier –, en de kleine voorgelezenen/meekijkers zullen dat wel leuk vinden. Hier en daar moeten wat lastige woorden uitgelegd worden (minuscuul, petieterig, grammofoon).
Dat Tuwim een taalkunstenaar was, met ‘een buitengewoon taalgevoel en talent voor humor’ (www.poeziecentrum.be) valt aan de tekst in dit prentenboek echter nauwelijks te zien. Wat het rijm betreft is het geheel zelfs uiterst saai. We hebben het sinterklaasrijm abcb, wat voor kinderen waarschijnlijk wel lekker rustig is, en de vertaalster, de dichteres Jo Govaerts, heeft er ook geen moeite mee om ‘zien’ drie keer te laten rijmen op ‘misschien’. Ook de rijmparen ooit/nooit en huis/thuis zijn niet erg virtuoos. Een keertje noteren we een fraai dubbelrijm: mal is/walvis en het eerste taalgeintje komt pas na vele bladzijden: Minuscuul gaat met een kanon muggen doodschieten. En waarom zou iemand met ‘Tsjip tjsip’ een walvis te voorschijn willen lokken? Komt het door de vertaling, dat al het leuke is gesneuveld?
Bohdan Butenko typeert Meneer Minuscuul met de clichés van de bioloog/wereldreiziger: vlindernetje en tropenhelm. Leuk is het daarom dat hij, hangend onder een grote vlinder, ondertussen minivlindertjes vangend, naar zee vertrekt. Het omslag is fraai uitgevoerd, in het vaandel van het scheepje staat geestig de naam van de schrijver. De letters passen mooi bij de grootte van de twee hoofdpersonages, waarbij aangetekend dat de Butenko Meneer Minuscuul niet zo klein heeft gemaakt als de tekst doet veronderstellen. Dan zou Minuscuul nauwelijks te zien zijn (hij is ongeveer even groot als een koffieboon) of de walvis nooit helemaal afgebeeld kunnen worden. En verder heeft de illustrator omwille van de haalbaarheid nog een paar dingen moeten ombuigen: de walvis zegt dat het eiland bestaat uit zijn neus, maar op een dubbelpagina zien we Minuscuul de hele walvis gebruiken voor zijn ontdekkingstocht en lijkt hij zich te gaan installeren in de kuil tussen rug en vin.
Butenko levert erg mooi werk: met maar een paar kleuren (vriendelijk blauw en prachtig fel geel) en een zo kaal mogelijke achtergrond (waarmee hij zich onderscheidde van zijn beroemde leermeester Jan Marcin Szancer) weet hij de aandacht vast te houden. In de slotpagina’s gaat het blauw van de walvis mooi over in dat van de zee. Een paar grijze streepjes zijn voldoende om zowel een branding, vogels, rook of een paar wolkjes aan te geven. Consequent worden de personages in profiel weergegeven, wat een tijdje Butenko’s handelsmerk was. De illustrator zit intussen maar liefst zestig jaar in het vak. [Henk van Viegen]